Phạm Thích, người huyện Đường An tỉnh Hải Dương, đỗ Tiến sĩ khoa Kỷ
Hợi đời Lê, từng làm Thiêm sai coi công phiên, nhà Lê mất nước, không
làm quan với giặc. Gia Long sơ triệu vào hầu cho chức Thị trung học sĩ, từ
không được, vẫn ở lại Bắc Thành, lĩnh Đốc học phủ Phụng Thiên, rồi vì ốm
xin từ chức, chết ở nhà. Thích là người có tính cương quyết, văn chương
tiết nghĩa, người có học đều tôn trọng, gọi là Lập trai tiên sinh, văn làm ra
có Lập trai thi tập lưu hành ở đời.
Vũ Đình Tử, người huyện Vĩnh Thuận tỉnh Hà Nội, đỗ Tiến sĩ khoa Đinh
Mùi đời Lê Chiêu Thống, nhà Lê mất nước, không làm quan với giặc. Gia
Long sơ triệu vào hầu cho chức Học sĩ diện Cần Chính, làm Đốc học Hải
Dương, kiêm Đốc học Quảng Yên.
Nguyễn Huy Thảng, có tên nữa là Kiêm, người huyện Từ Liêm tỉnh Hà
Nội, đỗ Tiến sĩ khoa Kỷ Hợi đời Lê. Gia Long sơ triệu vào hầu cho chức
Cần Chính điện học sĩ, làm Đốc học Sơn Nam hạ, rồi có tội phải cách chức.
Nguyễn Viên
Người huyện Hoàng Nghĩa trấn Thanh Hóa, là cháu Hương cống đời Lê
Nguyễn Quỳnh, học vấn rộng khắp là người có khí tiết,5; Giải nguyên đời
Lê, nhà Lê mất nước, đem học trò ra ứng nghĩa, muốn đến Gia Định làm
việc, đường nghẽn không thể đi được, khi đến biển Cần Hải trấn Nghệ An,
vào yết đền Tứ vị thánh nương, đọc ứng khẩu đôi câu đối rằng: "Xã tắc
phát phu, bất ư Mông Cổ đồng thiên địa; Cương thường nhật nguyệt,
trường đối ly thiên chiếu cổ kim" nghĩa là: Da tóc của non sông, không đội
trời chung với Mông Cổ; cương thường như nhật nguyệt soi cùng kim cổ
mãi trời Nam. Khí trung phẫn tỏ ra văn tự đến như thế. Năm Tân Dậu
Chiêu thảo sứ là Trương Công Vỹ vâng mệnh ra chiêu dụ hào kiệt ở Bắc
Hà, Viên nhân Vỹ đưa vào yết kiến, vua yêu là có học thuật, cho hầu ở
ngay bên cạnh. Gia Long năm thứ nhất, bổ làm Cần Chính điện học sĩ,
kiêm Thái thường tự khanh. Bấy giờ Kinh cũ mới khôi phục, quan văn
phần nhiều dùng quan của ngụy, Viên dự cùng hàng lấy làm hổ thẹn, dâng
