ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN - TẬP 3 - Trang 236

khảo trường thi Hội, là đặc cách đấy. Những người được dự đỗ như Nguyễn
Đăng Huân, Bùi Ngọc Quỹ, Trương Quốc Dụng, Ngô Thế Vinh đều là danh
sĩ lúc bấy giờ, đáng khen là lấy được người giỏi. Rồi sung chức Tổng tài
hiệu chỉnh luật lệ.
Năm thứ 12, mới đặt 32 nơi hành sảnh, đổi làm Thượng thư bộ Binh kiêm
Tổng đốc các xứ địa phương Nam Định, Hưng Yên vì là đã từng đi kinh
lược đất ấy, uy tín vẫn được người tin, cho nên có mệnh lệnh ấy.
Kim Sán đến lỵ sở, dâng sớ trình bày về điều lợi, trừ mối hại cộng 17 điều,
nhưng chưa làm được. Năm thứ 13, mùa xuân, vì có bệnh nên xin thôi công
việc của tỉnh. Sớ dâng lên, vua cho 10 phiến quế thanh, chuẩn cho con là
Tư vụ Thảng đi ngựa trạm đến thăm nom, hầu hạ. Rồi Kim Sán chết ở chỗ
làm quan, khi ấy 57 tuổi. Vua nghe tin ấy, bảo bộ Lại rằng: Kim Sán từng
trải làm quan trong quan ngoài siêng năng khó nhọc đã lâu ngày, nay nghe
thấy chết đi, rất đáng thương tiếc! Gia tặng hàm Hiệp biện Đại học sĩ. Sắc
cho cấp vàng gấm vải lụa để chi dùng về việc làm ma, gia ơn ấm thụ, cho
con là Viên ngoại lang, lại sai quan đến tế một đàn. Văn Tế rằng (nguyên
văn chữ Hán, miễn phiên âm, xin định nghĩa) "Tài mưu để làm rường, làm
cột, vấn vọng như ngọc khuê ngọc chương, vâng mệnh giúp việc chỉnh đốn
ban lục khanh; rõ ràng tin đúng kính giữ cân tam điển (162). Đi kinh lược ở
biên phương, lấy bỏ xứng mệnh lệnh mưu hỏi, làm Tổng tài sửa luật lệ, xét
định câu nặng nhẹ tùy nghi". Sán được vua kén chọn quý mến đến như thế !
Năm Tự Đức thứ 11 vì có tài đức rõ rệt, công lao đáng khen, nên đưa vào
thờ ở đền Hiền Lương.
Kim Sán là người học hỏi uyên thông, điềm tỉnh ít nói, tính rất hiếu, Phong
Công (tức là bố đẻ được phong tặng) cùng Thái phu nhân khi còn sống
thích ăn các quả như chuối, mít, Kim Sán suốt đời không dám ăn đến. Khi
để tang ăn cơm chay, gối bằng rơm, làm nhà ở mộ để ở 3 năm, mỗi khi đối
diện với người nói, chưa từng thấy răng. Lòng thành không ăn quả dương
tảo (163), tình cảm về thấy con quạ trắng (164), có phong thái người đời
cổ. Dạy người thì lấy đức hạnh làm trước, từng làm lời dạy để răn con
cháu, thường lấy hiếu để khiêm kính làm nghiệp thường của nhà. Sau khi ra
làm quan, chăm phụng chức, tiết tháo ngay thẳng, người không dám đem