vây ép tỉnh thành, Đình Thức đốc quân chống giữ. Thành vỡ, Thức bị chết,
truy thụ Lang trung, liệt thờ vào Trung nghĩa từ, và ấm thụ 1 người con
Chánh cửu phẩm văn giai.
Phạm Văn Đạt
(Phụ: Lê Cao Dung)
Người Tân Thịnh, Định Tường, Đỗ hương tiến năm đầu Tự Đức (1848).
Năm thứ 13 (1860), quân Đại Pháp đánh phá thành Gia Định, Đạt cùng
hương thân Lê Cao Dũng hưởng ứng việc nghĩa, mộ khởi sự, bị bắt, đều
không chịu khuất mà chết. Quan tỉnh đem tình hình tâu lên. Vua thương
xót, nhân xuống dụ rằng: "Bọn Đạt, một người chỉ mới đỗ đạt một người
(chỉ là) dự hàng hương thân, không ví được với những người có lộc vị.
(Thế mà) trước đã bí mật chiêu mộ nghĩa dân hưởng ứng việc nước, lòng
nghĩa khái đã là đáng khen; đến khi bị bắt, lại thủ tiết không chịu khuất,
hoặc cả tiếng mắng giặc, hoặc ngậm miệng lắc đầu không chịu (uống)
thuốc mê. Lòng trung phẩm kích thích, vạc (nước nóng) không từ, khảng
khái quên mình, coi chết như về, hạng khí tiết như thế, làm cho kẻ ham
sống toát mồ hôi, người trọng nghĩa thêm hăng hái. Những truyện móc
lưỡi, giùi rốn tiếng thơm bất hủ đời xưa, nay lại được thấy ở bọn này. Thế
là cái chết nặng hơn thái sơn, trộm nghe tâu lấy làm đau thương, mà khen là
hùng tráng. Vậy nên hậu cấp tiền tuất để khuyến khích phong tục. Văn Đạt
cho truy thụ hàm Tri phủ, cấp tuất 40 lạng bạc; Cao Dũng, truy thụ hàm
Suất đội, cấp tuất 30 lạng. Chờ khi việc yên, sẽ cho dựng đền thờ ở quê,
một năm xuân thu 2 lấn tế. Sự trạng thế giao cho Sử quán kê cứu kỹ, dựng
thành truyện".
Vua lại làm bài thơ cổ phong 72 vần và liệt rõ cả sự trạng rồi cho thông lục
đi 6 tỉnh Nam kỳ khiến cho sĩ, dân đều được biết. Sau 2 người đều liệt thờ
vào Trung nghĩa từ.
Mai Thạc
