TRUYỆN CÁC NGHỊCH THẦN - MỤC I
Lê Văn Khôi
Nguyên họ Bế, con một thổ mục Cao Bằng là Văn Kiện, khi lệ thuộc tòng
quân, cho lấy họ công đồng (111) là Nguyễn Hựu, sau theo nghịch đổi theo
họ của Duyệt là Lê, vì trước kia nguyên thuộc dưới trướng của Lê Văn
Duyệt. Lúc nhỏ có võ lược và khỏe mạnh tuyệt vời. Gia Long năm thứ 18
(1819) ở 2 trấn Thanh Nghệ và Thanh Bình (nay đổi là Ninh Bình) Thiên
Quan (tên phủ, nay đổi là Nho Quan), những lưu dân thổ phỉ tụ họp nhau
làm giặc, quan sở tại không kiềm chế nổi.
Vua sai Tả quân Lê Văn Duyệt tới đó để kinh lược, Khôi mộ quân lệ thuộc
dưới trướng, bắt dẹp thường có công, Duyệt yêu cho làm trảo sĩ (chân tay
lông cánh). Đầu năm Minh Mạng (1820) Duyệt vào làm Tổng trấn ở Gia
Định, đem Khôi cùng những người tội phạm ra thú được miễn ở Bắc Thành
lệ thuộc sai phái, thường cất nhắc Khôi làm đến Phó vệ úy ở vệ Minh
Nghĩa. Khôi dựa thế lực của Duyệt làm nhiều điều ngang ngược, hoặc bắt
biền binh lên rừng đẵn gỗ, nhân đó tự tiện lấy gỗ ván bán cho người nước
Thanh hay đóng làm thuyền riêng. Sau khi Duyệt chết, Gia Định thành đổi
làm tỉnh Phiên An, đặt ra những chức: tổng đốc, bố chánh, án sát, lãnh
binh. Bố chính sứ là Bạch Xuân Nguyên vốn hà khắc cùng với Tổng đốc là
Nguyễn Văn Quế tâu xin bắt Khôi nghiêm xét, rồi trích ra những việc đã
qua muốn bắt đền tội. Nhân đó bắả Duyệt đã chết đi cũng mắc tội. Khôi
đem lòng oán vọng mưu việc bất pháp, bèn cùng với người đồng án là
Nguyễn Văn Bột, nguyên làm Phó vệ úy ở vệ Tả bảo nhất, ngầm họp các
đồng sự là: Thái Công Triền làm Vệ úy ở vệ Tả bảo nhị (trở xuống đều lệ
thuộc theo Văn Duyệt, hiện đóng trong thành), Lê Đắc Lực làm Phó vệ úy,
Lưu Tín ở ty Hành nhân, Đặng Vĩnh Ung làm Phó quản cơ Thanh Thuận,
Vũ Vinh Tiền là anh người vợ lẽ của Duyệt, Dương Văn Nhã ở đội Lâm xa
tả quân, và Nguyễn Văn Trám ở đội Hồi lương, Khôi bảo rằng: "cái án gỗ
ván thuyền ghe đều do Xuân Nguyên trích phát ra, không giết họ, họ cũng
