ĐẠI VIỆT SỬ KÝ TOÀN THƯ - Trang 346

764 Trại Quy Hóa: thời Trần gồm đất tỉnh Yên Bái, phần hữu ngạn sông
Hồng và đất các huyện sông Thao, Thanh Hòa và Yên Lập, tỉnh Vĩnh Phú
hiện nay.
765 Tên Mông Cổ là Uy-ry-ang-kha-đai (Uriyangqadai), có sách phiên âm
là Ngột Lương Hợp Thai hay Ngột Lương Cáp Thai.
766 Có lẽ là chổ sông Cà Lồ gặp quốc lộ số 2, tức là vùng gần Hương
Canh, huyện BÌnh Xuyên (nay là huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phú).
767 Nguyên văn: "Khuyến đế trú dịch thị chiến". "Trú dịch" nghĩa là "ở lại
dịch trạm", dùng ở đây không phù hợp. Chúng tôi ngờ rằng đó là hai chữ
"trú tất" có nghĩa là "dừng lại", "dừng xe ngự", một kiểu nói đối với vua.
Chữ tất đã bị chép lầm thành chữ dịch do dạng chữ gần giống nhau.
768 Thời Trần, gọi đoạn sông Hồng từ Bạch Hạc trở xuống là sông Lô.
769 Sông Thiên Mạc: theo Cương mục là khúc sông Hồng chảy qua vùng
bãi Mạn Trù, nay thuộc xã Tân Châu, huyện Châu Giang, tỉnh Hải Hưng.
770 Nhập Tống" nghĩa là chạy vào đất Tống. Bấy giờ nhà Tống còn giữ
miền nam nước Tống.
771 Du binh: Cánh quân nhỏ có nhiệm vụ tuần tra hay đột kích cũng gọi là
du ky.
772 Khúc sông Hồng ở phía trên Nam Định, khoảng ngã ba Tuần Vường.
773 Theo Tả truyện, Dương Châm là người đánh xe cho hoa Nguyên nước
Tống. Tống và trịnh sắp đánh nhau, Hoa Nguyên làm thịt dê cho binh sĩ ăn,
nhưng không cho Dương Châm dự. Khi đánh nhau, Dương Châm nói: Thịt
dê hôm trứơc là quyền ở ngoài, đánh nhau hôm nay là việc của tôi, rối đánh
xe chạy theo quân Trịnh, nước Tống do vậy bị thua. Chữ "Trịnh" ở Toàn
thư phải sửa là chữ "Tống".
774 Trong Bát quái, quẻ Càn chỉ cha, quẻ Chấn chỉ con trưởng.
775 Đúng ra là Thái Tông nhường ngôi.
776Tam muội : (hay Tam ma địa, Tam ma đế...) là phiên âm tiếng Phạn
Samàdhi, có nghĩa là tập trung tư tưởng cao độ, được coi là thiền định
(dhyàna) ở bậc cao. Theo Phật giáo, đạt được phép Tam muội thì lìa dứt
được mọi tạp niệm, tà đoan, tâm linh không còn bị xao động nữa.
777Nhất thừa : tiếng Phạn là ekayàna, có nghĩa là "cỗ xe duy nhất". Phật