Mùa đông, tháng 10, ngày 22, vua nhường ngôi cho hoàng thái tử Khâm.
[38a] Khâm lên ngôi Hoàng đế, xưng là Hiếu Hoàng, tôn Thượng hoàng là
Quang Nghiêu Từ Hiếu Thái Thượng Hoàng Đế , tôn Thiên Cảm hoàng
hậu làm Nguyên Thánh Thiên Cảm Hoàng Thái Hậu . Bầy tôi dâng tôn
hiệu là Pháp Thiên Ngực Cực Anh Liệt Vũ Thánh Minh Nhân Hoàng Đế .
Vua Nguyên nghe tin Thái Tông băng, có ý mưa tính nước ta, sai Lễ bộ
thượng thư Sài Xuân
808
( tức Sài Trang Hương) sang ta.
Bấy giờ sứ nước ta là Lê Khắc Phục đang trở về, gặp quân Nguyên đánh
nước Tống, liền theo đường Hồ Quảng mà về nước , Xuân cùng đi với
Khắc Phục sang ta [ Nhà Nguyên ] lấy cớ vua không xin mệnh mà tự lập,
dụ bảo phải sang chầu. Vua không nghe, sai Trịnh Đình Toản, Đỗ Quốc Kế
sang Nguyên. Nguyên giữa Đình Toản không cho về
809
.
NHÂN TÔNG HOÀNG ĐẾ
Tên húy là Khâm, con trưởng của Thánh Tông, mẹ là Nguyên Thánh Thiên
Cảm hoàng thái hậu, sinh năm Mậu Ngọ, Nguyên Phong năm thứ 8, tháng
11, ngày 11, được tinh anh thánh nhân, thuần túy đạo mạo, sắc thái như
vàng, thể chất hoàn hảo, thần khí tươi sáng. Hai cung
810
đều cho là lạ, gọi
là Kim Tiên [38b] đồng tử. Trên vai bên trái có nốt ruồi đen, cho nên có thể
cáng đáng được việc lớn, ở ngôi 14 năm, nhường ngôi 5 năm, xuất gia 8
năm, thọ 51 tuổi, băng ở am Ngoạ Vân núi Yên Tử, đưa về táng ở Đức
Lăng. Vua nhân từ hòa nhã, cố kết lòng dân, sự nghiệp trùng hưng sáng
ngời thuở trước, thực là bậc vua hiền của nhà Trần. Song để tâm nơi kinh
phật, tuy nói là để siêu thoát, nhưng đó không phải là đạo trung dung của
thánh nhân.
Kỷ Mão, [Thiệu Bảo] năm thứ 1 [1279], (Tống Tường Hưng năm thứ 2,
Nguyên Chí Nguyên năm thứ 16 ). Mùa xuân, tháng giêng, ngày mồng 1,
đổi niên hiệu, đại xá.
Chiêm Thành sai Chế Năng, Tra Diệp sang cống. Bọn Chế Năng xin ở lại
làm nội thần, vua không nhận.
Lập bà phi Trần thị làm hoàng hậu.
Người Nguyên đánh úp quân Tống Nhai Sơn
811
. Quân Tống thua, Tả thừa
