dẫu có cái được cũng không bù được những cái mất, cái lợi không chữa
được cái hại".
Vua Minh xem tờ tâu nổi giận, cho là Giải Tấn có ý tư vị họ Trần, bất lợi
cho nước, xuống chiếu bắt giam ở Cẩm y vệ, rồi ốm chế. Đến năm Minh
Nhân Tông lên ngôi, mới được đưa về chôn, gia thuộc mới được về quê
hương.
[18a] Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Lời nói của bề tôi ngay thẳng không phải
lợi cho mình mà lợi cho nước. Nhưng các vua chúa tầm thường thì không
hay coi đó là lợi mà cứ muốn hại người ta. Đó là do họ bị che lấp nặng rồi.
Minh Thái Tông một khi đã manh tâm hiếu đại hý công, tham cướp được
nước ta, Giải Tấn há lại không biết nói thế là chạm tới cơn giận giữ hay
sao? Đó chính là vì nước không nghĩ đến mình. Thái Tông không nghe,
cùng binh độc vũ, cho rằng ắt chiếm được. Lời của Giải Tấn lúc ấy hình
như chưa ứng nghiệm.
Đến khi Thái Tổ ta
1371
dẹp loạn trừ bạo, bắt được phong thư bọc sáp của
Vương Thông nói rằng: "Quân để dùng phải được như số quân đi đánh lúc
đầu, và phải được 6, 7 viên đại tướng như Trương Phụ mới có thể đánh
được, mà dẫu có lấy được cũng không thể giữ được", thì bấy giờ lời Giải
Tấn mới ứng nghiệm. Lời nói của bề tôi ngay thẳng chả lẽ không [18b] lợi
cho nước hay sao? Cốt ở người làm vua biết soi xét mới được.
Người Minh bắt giải giáo thụ Lê Cảnh Tuân về Kinh Lăng.
Trước đây, Cảnh Tuân là hạ trai học sinh
1372
của họ Hồ. Năm Hưng Khánh
thứ 1, viết bức thư một vạn chữ
1373
dâng cho Tham Nghị Bùi Bá Kỳ, nêu
ba phương sách thượng, trung, hạ, đại lược nói rằng:
"Nhà Minh đã có sắc ban cho ngài theo quân tiến đánh, đợi khi bắt được họ
Hồ thì chọn con cháu họ Trần lập làm vua, gia tước cho ngài để ở nước làm
phụ tá. Nay thấy thiết lập ty bố chính, phong tước cao cho ngài, mà chỉ cấp
người quét dọn đền miếu nhà Trần. Nếu ngài có thể tâu lại, phân tích những
lời khai của các quan lại, kỳ lão, nói rõ con cháu họ Trần, đó là thượng
sách. Nếu không được như thế, thì xin thôi chức vị hiện nay, nguyên làm
[19a] quan coi nhà thờ họ Trần, đó là trung sách. Nếu ngày còn tiếc quan
