kế lại kỹ, cho nên hễ đánh là thắng, đã phá là tan.
Đánh một trận mà dẹp yên châu Hoan, châu Hóa; đánh hai trận mà bình
định châu Diễn, châu Ái. Thế rồi phất cao cờ chính nghĩa, [54a] tạo thế
vững đàng hoàng. Đưa quân vượt biển mà giặc ở Cổ Lộng, Chí Linh vỡ
mật, hành binh qua núi mà giặc ở Tam Giang, Đông Quan bay hồn.
Bọn Vương Thông, Phương Chính đã kế cùng, đành giữ thành bền lũy chờ
cứu viện. Lửa không nhóm tự cháy, quả nhiên Liễu Thăng từ bắc tiến sang
giúp Hạ Kiệt làm càn. Lại thêm Mộc Thạnh từ phía tây cũng tới. Nực cười
hai đạo viện binh, giơ càng bọ ngựsa chống xe, há chẳng ngu sao! Huống
chi lấy chí nhân đánh bọn bất nhân, giặc tất phải khiêng thây mà chịu trói.
Thú cùng trong cũi, vẫy đuôi xin tha. Thì rủ lòng nhân mà mở lưới
Thang
1562
, cho múa mộc để phô đức Thuấn
1563
. Cuối cùng tha cho mười
vạn quân hàng, được toàn mạng mà về bắc. Bốn biển hân hoan chiêm
ngưỡng, thỏa lòng đã được hồi sinh. Phương xa mến đức sợ uy, chúc cống
chăm lo hết phận. Ôi ! thịnh thay!.
Thế mới biết, họa loạn [54b] đến tột cùng thì trị bình càng vững chắc. Nhân
nghĩa càng sâu thì ảnh hưởng càng xa. Trời xoay vần, thời thông suốt, nay
đúng là lúc vận hội bắt đầu.
Xét sách Toàn thư, tính bắt đầu từ năm Giáp Ngọ [1414], chấm dứt ở năm
Đinh Mùi [1427], cả thảy là 14 năm phụ thuộc nhà Minh. Nếu tính suốt từ
năm Giáp Ngọ [207 TCN] đời Triệu Vũ Đế trở về, đến năm Đinh Mùi quân
Minh rút về nước,là 1.634 năm, tính gồm cả Ngoại kỷ là 2.672 năm. Nay
chép theo sách Việt giám
1564
, nhưng không dám không chép sách Toàn thư
để tham khảo.
Mậu Thân, Thuận Thiên năm thứ 1, [1428], (Minh Tuyên Đức năm thứ 3).
Mùa xuân, tháng giêng, quân Minh đã về nước, vua bèn thâu tóm cả nước,
lấy năm này làm năm đại định:
Lời bàn: Từ khi đất trời định vị, thì Nam, Bắc chai rạch ròi. Phương Bắc
dẫu lớn mạnh nhưng không thể [55a] đè nén được phương Nam, cứ xem
các thời Lê, Lý, Trần cũng đủ biết. Vì thế, cuối đời Tam Quốc, phương
Nam tuy có suy yếu, nhưng cũng chỉ có nội loạn thôi. Đến như nhà Nhuận
