CHƯƠNG VIII
Các phong cách chính trị kiểu truyền
thống định hướng, nội tại định hướng, và
ngoại tại định hướng: người dửng dưng,
người giáo huấn, người dự đoán nội tình
Có những nước người dân chỉ chấp nhận với chút khó chịu các quyền
chính trị do luật pháp đem lại. Làm cho ông ta quan tâm đến những lợi ích
chung tưởng đâu như là lấy cắp thời giờ của ông ta vậy… Trái lại, khi mà
người Mỹ bị buộc phải lo cho riêng công việc của chính mình thôi, khi đó
tưởng như nửa cuộc đời họ bị cướp đoạt mất. Người dân Mỹ khi đó sẽ cảm
thấy một sự trống rỗng mênh mông trong cuộc đời mình, và họ sẽ đau khổ
không sao tưởng tượng nổi.
Tocqueville, Nền dân trị Mỹ
Ở phần này của cuốn sách tôi sẽ chuyển sang một nỗ lực có tính chất
khơi mở để áp dụng vào chính trị Mỹ lý thuyết tính cách đã phát triển trong
phần trước. Song, trước hết cần chỉ rõ các vấn đề và hạn chế của kiểu tiếp
cận chính trị này. Chính đề chung của tôi là tính cách nội tại định hướng đã
có chiều hướng và vẫn đang có chiều hướng thể hiện mình trong chính trị
theo kiểu “người giáo huấn” (moralizer), trong khi tính cách kiểu ngoại tại
định hướng thường thể hiện mình về mặt chính trị theo kiểu một “người dự
đoán nội tình” (inside-dopester). Các kiểu này cũng gắn liền với một
chuyển biến trong tâm trạng chính trị từ “phẫn nộ” sang “khoan dung”, và
một thay đổi trong quyết định chính trị từ sự thống trị của một giai cấp cầm
quyền sang sự phân tán quyền lực giữa nhiều nhóm áp lực nhỏ đang cạnh
tranh. Một số dịch chuyển này có thể nằm trong các yếu tố nguyên nhân của
sự xuất hiện kiểu ngoại tại định hướng.
