Các kiểu xưa nhất trong lịch sử ở Mỹ, về mặt sơ đồ nêu ra trong sách
này, là một ít người phần nào vẫn còn bị truyền thống định hướng như một
số người Canada gốc Pháp vùng Đông Bắc, người da đen vùng châu thổ, và
người Mexico “nhập cảnh lậu vào Mỹ” ở Texas. Những nhóm này còn sót
lại từ các xã hội và tầng lớp xã hội có lối tuân thủ được thiết lập trong một
giai đoạn tiềm năng tăng cao dân số. Kiểu xưa thứ hai là nội tại định hướng,
còn sót lại từ giai đoạn tăng dân số chuyển tiếp ở Mỹ và ở nước ngoài. Họ
vẫn còn chiếm ưu thế ở nhiều vùng và nhiều ngành nghề, thậm chí ở các
thành phố. Có lẽ họ còn là kiểu đông nhất, nếu chúng ta kể luôn vào nhóm
họ không chỉ những ai có kiểu nội tại định hướng hết sức rõ rệt, mà cả
nhiều người thuộc tầng lớp lao động vốn mong muốn là kiểu nội tại định
hướng nhưng trên thực tế không thể thích nghi với bất cứ cách thức tuân thủ
nào, dù nội tại định hướng hay ngoại tại định hướng. Cuối cùng, kiểu mới
nhất, ngoại tại định hướng, là kết quả của những thay đổi ở các tác nhân
hình thành tính cách đã bàn trong ba chương trước - những thay đổi nổi bật
nhất trong các thành phố lớn và trong các nhóm thu nhập cao.
Trong chương này và hai chương sau, chúng ta sẽ tìm hiểu cặn kẽ hơn
cách thức mà sự chuyển dịch đường đồ thị dân số Mỹ sang giai đoạn chớm
giảm dân số tương ứng với một thay đổi trong cơ cấu công việc và vui chơi
của người lớn. Các kiểu tính cách ngoại tại định hướng được tạo ra không
chỉ do những ảnh hưởng tác động đến cha mẹ và các tác nhân hình thành
tính cách thuở nhỏ khác, mà còn bởi các định chế uốn nắn hay uốn nắn lại
tính cách của những người trưởng thành vốn đã khôn lớn trong một môi
trường nội tại định hướng ít bị pha loãng hơn. Tuy trẻ em là người đi tiên
phong trên các lĩnh vực tính cách học của dân cư, song chính người lớn,
ngay cả trong một nền văn hóa tập trung vào trẻ em, mới là người vận hành
động cơ, dựng tín hiệu, viết sách và truyện tranh, chơi trò chính trị và các
trò người lớn khác.
Một bia mộ như ở đầu chương này nhắc chúng ta về các kiểu mẫu mực
của những người có ảnh hưởng lớn ở thời phụ thuộc vào kiểu nội tại định
hướng. Lẽ đương nhiên không phải ai cũng tốt đẹp như những gì người ta
