Hình 6. Eugen Bleuler
Thí nghiệm liên tưởng từ ngữ mà mọi sinh viên tâm lý học đều biết
được đề xướng bởi Sir Francis Galton (1822-1911) và được Wilhelm Wundt
(1832-1920) phát triển. Cách thức tiến hành khá đơn giản. Người tiến hành
thí nghiệm đọc cho đối tượng nghe một loạt các từ trong một danh sách
được chuẩn bị cẩn thận, sau mỗi từ lại ngừng để cho phép đối tượng đáp lại
với từ đầu tiên nảy ra trong tâm trí. Từ đáp được ghi nhận cùng với thời gian
(tính bằng giây) cần có để phát ra lời đáp. Khi tất cả các từ đã được đọc,
trình tự được lặp lại, đối tượng được yêu cầu phản ứng trước mỗi từ được
đọc giống như lần trước.
Một nhà nghiên cứu tiến hành thí nghiệm này trước Jung, Theodore
Ziehen, đã cho thấy thời gian phản ứng bị kéo dài khi một từ đóng vai trò tác
nhân được liên tưởng với một ý tưởng khó chịu hay phiền toái trong tâm trí
đối tượng. Khi tất cả những từ gây ra lời đáp trễ ở một đối tượng được tập
hợp lại, đôi khi có thể phát hiện trong chúng một nhóm các ý tưởng liên
quan đến nhau, được Ziehen gọi là “một phức hợp những trình hiện bị kích
động về cảm xúc”. Phát hiện này khiến Jung đặc biệt thích thú, bởi nghiên
cứu của ông về những trạng thái nhập đồng của Helen Preiswerk đã báo cho
ông biết về sự tồn tại của những “nhân cách phân vai”, được tạo thành từ
những cấu phần vô thức tách rời nhau, giống như những gì được mô tả là
“những tư tưởng cố định trong tiềm thức” bởi nhà tâm lý học người Pháp
Pierre Janet (1859-1947), người mà Jung từng cộng tác trong một thời gian
ngắn ở Paris sau khi rời Burghölzli năm 1902. Những yếu tố này được Jung
đánh đồng với các “phức hợp” của Ziehen, và khi đọc Diễn giải giấc mơ
(1900) của Freud, một lần nữa ông nhận ra chúng trong “những ước muốn bị
dồn nén” và “những ký ức đau thương” - được Freud xem là chịu trách
nhiệm gây ra những triệu chứng nhiễu tâm và nội dung của giấc mơ.
Jung nói rằng áp đảo mọi quan tâm nghiên cứu của ông là một câu hỏi
nhức nhối: Điều gì thực sự đang xảy ra trong một người bệnh tâm thần?
Không giống như đa số những nhà tâm thần học trước ông hoặc sau ông,
