Thứ ba, thật quan trọng để nghĩ về những chờ đợi của chúng ta về sự tiến
bộ và tiến hóa trong nghệ thuật tương quan với cung cách mà các lịch sử
này được viết. Ở đây, chúng ta cũng có thể thấy những đường lối đa dạng
của việc viết về nghệ thuật có thể làm thay đổi ra sao cách chúng ta nhìn
đối tượng và suy nghĩ về lịch sử của nó.
Các sử gia nghệ thuật qua các thời đại
Gaius Plinius Secundus, cũng được biết như là Pliny the Elder/ Pliny
Trưởng thượng (Công nguyên 23/24-79) là một nhà văn La Mã với tác
phẩm Lịch sử Tự nhiên (Natural History) gồm 37 tập, đề tặng cho Hoàng
đế Titus, là một trong những tác phẩm lừng danh nhất về nghệ thuật và kiến
trúc xuất phát từ thế giới cổ đại. Tác phẩm đồ sộ này phần lớn liên quan tới
lịch sử của tự nhiên, như nhan đề gợi ra, của thế giới Hy Lạp - La Mã,
nhưng nghệ thuật cũng được bàn tới. Trong thời Phục hưng ở Ý, phần lớn
sự quan tâm là về những nguồn văn bản về nghệ thuật của thời cổ đại. Có
một phạm vi rộng những văn bản có được, nhưng một số chỉ còn những
phần mảnh hoặc chỉ có được trong tiếng Hy Lạp. Ngược lại, những tập sách
mang tính bách khoa thư của Pliny đã tồn tại nguyên vẹn và được dịch sang
tiếng Ý vào năm 1476 khiến chúng được tiếp cận dễ dàng hơn rất nhiều. Do
đó, sự quan tâm đối với việc thảo luận của Pliny về nghệ thuật mang một
sự tạo nghĩa bất tương xứng với những mục tiêu của các nghệ phẩm như
một tổng thể. Tuy thế, Lịch sử Tự nhiên có một ảnh hưởng quan trọng đối
với các trước tác về nghệ thuật cũng như đối với bản thân nghệ thuật. Và sự
mô tả của Pliny về các đối tượng nghệ thuật giúp xác định những tác phẩm
điêu khắc cổ đại được khám phá trong suốt thời Phục hưng, cũng như trong
những thời kỳ sau. Khó để chúng ta tưởng tượng rằng sự việc sẽ ra sao nếu
không nhận biết được chủ đề của những tác phẩm điêu khắc như là pho
tượng Apollo Belvedere (Hình 7). Nhưng từ thời Phục hưng đến thế kỉ 18,
chỉ có sự phối hợp thận trọng giữa những mô tả thành văn và những tác
phẩm điêu khắc còn tồn tại mới khiến sự xác định trở nên khả dĩ. Những
phần mảnh vô danh của quá khứ dường như hết sức hấp dẫn và bí ẩn, chẳng
