146
BỘ SÁCH KỂ CHUYỆN DANH NHÂN VIỆT NAM
Từ đây, Đảng Cộng sản Việt Nam chính thức có mặt trên vũ đài chính
trị, một bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử cách mạng nước ta. Ở thời điểm
này Đảng chỉ mới có tổng số 500 đảng viên.
(1)
Như vậy, Châu Văn Liêm là một trong những người sáng lập Đảng
Cộng sản Việt Nam. Và anh cũng là người đứng ra tổ chức cuộc biểu
tình lớn nhất ở Nam kỳ - ngày 4/6/1930 tại quận lỵ Đức Hòa. Hiện nay,
tại Kho Lưu trữ Trung ương II còn giữ được báo cáo số 235 viết ngày
7/6/1930 của tên Huỳnh Văn Đẩu (tự Sành) Quận trưởng Đức Hòa tường
thuật lại cuộc biểu tình này:
“ Kính gởi ông Biện lý Sài Gòn,
Tiếp theo các điện tín của tôi ngày 4/6/1930, tôi hân hạnh báo cáo
ông hay: những đoàn biểu tình gồm hàng trăm người mỗi đoàn, đi trước
là đàn bà và trẻ con, từ bốn hướng Hữu Thạnh, Bình Tả, Hòa Khánh và
Mỹ Hạnh, tất cả kéo về Đức Hòa vào khoảng giữa 15 và 17 giờ ngày
4/6/1930.
Tôi đã cùng cảnh sát trưởng De Bardonnèche và một toán vệ binh dưới
quyền chỉ huy của ông, xông tới lần lượt mỗi hướng những người biểu
tình trước khi họ tới trung tâm quận Đức Hòa. Người biểu tình sắp hàng
tư, sát nhau, kéo đến có trật tự, trước mắt không thấy có vũ khí nào, tất
cả mặc áo ngắn, đội nón lá nhọn của nông dân và dân phu.
Còn cách đoàn biểu tình 50 thước, De Bardonnèche sau khi bố trí
quân xong, ra lệnh những người biểu tình dừng lại. Họ tuân theo. De
Bardonnèche và tôi đến gần, hỏi mục đích việc di chuyển của họ. Bốn
đoàn nói với chúng tôi rằng: Họ đến để xin giảm thuế và đề nghị phải
cấm xuất cảng lúa gạo. Sau khi giải thích cho họ biết là không được trình
bày nguyện vọng bằng biểu tình, tôi khuyến khích họ giải tán và trở về
nhà, mỗi người chỉ còn việc viết ra nguyện vọng của mình rồi đệ trình
lên theo hệ thống, nghĩa là đưa đơn cho các vị hương chức làng của mình.
Như thế đó, tôi đã đem lý lẽ phân trần, thuyết phục được bốn đoàn và
tất cả đều giải tán hoặc rút đi.
(1)
Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, Ban nghiên cứu lịch sử Đảng Trung ương biên soạn - NXB
Sự Thật - 1983, trang 92.
