hình thông trướng về cơ bản là không thể kiểm chứng được, và do đó không
có ý nghĩa khoa học” (Nature, vol 510, 5 June 2014, trang 9).
Đồng ý: vũ trụ học hiện đại đã xác lập rằng tất cả vật chất trong vũ trụ mà
hiện giờ chúng ta có thể quan sát đã một lần ở trong một quả cầu lửa nóng, dày
đặc, có kích cỡ của hệ mặt trời. Sự xác lập này là kết quả của sự kết hợp các
quan sát vũ trụ chính xác, với các lý thuyết vật lý học được thiết lập, đặc biệt là
thuyết tương đối rộng, và mô hình chuẩn vật lý học các hạt từ 40 năm nay
đứng vững qua vô số trắc thí, chẳng hạn, tại LHC tại CER.N, Geneva. Vì vậy,
‘mô hình chuẩn’ có nghĩa là trường lượng tử của chúng ta thuyết minh về mặt
lý thuyết các hạt như electron và quark vận hành như thế nào ở các năng lượng
chúng ta có thể tiếp cận. Những năng lượng này đã đạt được trong vũ trụ sơ
khai có kích cỡ của hệ mặt trời, khoảng 10'
9
giây sau Big Bang. Vì vậy, sự khế
hợp giữa vũ trụ học và thuyết trường lượng tử ở năng lượng cao chắc chắn là
một thành tựu khoa học kỳ diệu.
Bên cạnh đó, các thuyết của chúng ta mô tả quả cầu lửa nóng, dày đặc có thể
được ngoại suy lùi xa hơn nữa. Nhưng khi bán kính trở nên nhỏ hơn, nhiệt độ,
mật độ và năng lượng trở nên cao hơn, chúng ta rời bỏ những sự thật đã được
thiết lập và bước vào các lĩnh vực tư biện. Và trong thời kỳ mà thông trướng
được cho là đã xảy ra, chúng ta chắc chắn đã vượt xa lãnh vực của vật lý học
đã được thiết lập. Nghĩa là, nói cho đúng, chúng ta đã vượt xa những năng
lượng ở đó chúng ta biết cả thuyết tương đối tổng quát, và mô hình chuẩn vật
lý học các hạt. Thật vậy, vào cuối thời kỳ thông trướng (nếu có một!), bán kính
của toàn thể vũ trụ hiện hữu có thể quan sát chỉ vào khoảng 1 mét - wow!
Nhung Max có một đề nghị khác khả dĩ chuyển hóa tâm trí con người. Một
số mô hình thông trướng đề nghị có vô số các vũ trụ như vậy, nhưng bây giờ
chúng bất khả tương hỗ phát hiện (mutually undetectable). Nếu quả thật như
thế, thời tuồng như không có gì để ngăn chặn bất kỳ tình huống cụ thể nào mà
chúng ta tin rằng đã xảy ra, đang diễn tiến dưới hình thức một bản sao trong
một thế giới khác của vũ trụ đa trọng. Quả vậy, dường như không có gì để
ngăn chặn tình huống đang diễn tiến dưới hình thức một bản sao, xuyên qua
bất kỳ bao nhiêu lần toàn bộ các vũ trụ. Quả vậy: thậm chí vô hạn nhiều lần.
