SƠNNAM
BẾN NGHÉ
XƯA
món tiền mọn gọi tiền dầu, dùng mua dầu dừa thắp đèn
cho trạm canh ban đêm; trong thực tế anh ta đem uống
rượu. “Anh ngồi phần thủ trống treo. Miệng kêu ghe ghé
chân trèo xuống thang. Bước xuống thang, quạt che tay
ngoắt. Chia rẽ vợ chồng, ruột thắt dường bao”
.
Bao câu ca dao khác đượm tình người, tình dân tộc
với truyền thống “quan họ” từ Bắc Ninh, rất xa trong
không gian và thời gian. Những tiềm tàng trong tim
óc. Nội dung vẫn là tình thủy chung gắn bó: “Bậu về,
anh chẳng dám cầm. Dang tay đưa bậu, ruột bầm như
dưa”
. Dang có nghĩa mở rộng ra nhưng cũng có nghĩa
lui ra, đứng xa nhau. “Trứng vịt đổ lộn trứng gà. Thấy
má em trắng, anh đà muốn hun
(hôn)”. Thái độ bỡn cợt,
nhưng nghiêm túc: “Muốn hun một cái mà chơi. Mâm
trầu hũ rượu kết đôi vợ chồng”
. Lại nhắc nhở tinh thần
chiến đấu, chống mọi khó khăn: “Ví dầu chỉ thoáng tơ
mành. Khéo câu thì được cá kình biển Đông”
. Với sợi
chỉ mong manh, bắt cá kình, không sợ cá kình, nếu ta
khéo léo trong nghề.
Lại có sưu tầm được giai thoại về bức thơ lạ lùng
của một thiếu phụ nọ ở Chợ Quán, có lẽ thiếu phụ ấy
không biết chữ Nôm, chữ Nho gì cả. Bức thư gói ghém
theo nghĩa đen, trong giấy, gồm những món thông dụng
để gợi ý. Và người nhận bức thư chắc hẳn là yêu ca dao.
Ai hiểu chồng bằng vợ; vợ gởi cho chồng, chồng đọc
ra không khó.
Vùng Chợ Quán ngày xưa có trại giam, quan huyện
trọn quyền bắt nhốt hoặc thả người phạm tội nhẹ. Chợ
