- Muôn tâu hoàng thượng! Giống người Việt Thường ta có từ thuở
hồng hoang mờ tối nhưng đến họ Hồng Bàng mới lập quốc, tới nay đã mấy
nghìn năm, trải nhiều quốc hiệu, thời vua Hùng tên nước là Văn Lang, vua
An Dương vương tên nước là Âu Lạc, đến nhà Tiền Lý đặt tên nước là Vạn
Xuân, Vua Đinh Tiên Hoàng lấy tên nước là Đại Cồ Việt, đến vua Thánh
tông nhà Hậu Lý (1054) mới lấy tên là Đại Việt.
Vua khen:
- Ai cũng nói khanh là người học sâu biết rộng, quả không sai. Nhưng
các khanh hãy nói họ Hồng Bàng lập quốc thế nào?
Quan ngự sử trung tướng Trần Chu Phổ tâu:
- Lê học sĩ nói như thế cũng còn chưa đủ. Nước ta có thể xem như bắt
đầu lập quốc từ thời Kinh Dương vương Lộc Tục. Con Lộc Tục là Sùng
Lãm nối ngôi cha gọi là Lạc Long Quân đặt quốc hiệu là Xích Quỷ. Lạc
Long Quân lấy con gái đế Lai là bà Âu Cơ...
Nhà vua ngắt lời:
- Chuyện bà Âu Cơ sinh ra một trăm trứng thì ta biết rồi nhưng Xích
Quỷ là cái gì mà lại lấy làm tên lập quốc. Ta chỉ thấy nói giống chim cá rắn
rùa đẻ trứng chứ chưa thấy nói giống người, giống tiên đẻ trứng bao giờ,
những chuyện hoang đản như thế liệu có nên tin chăng?
Tân trạng nguyên phò mã Trần Quốc Lặc tâu:
- Những chuyện truyền thuyết trong dân gian đương nhiên được người
đời thêu dệt nên, nước nào chả có. Nước Tàu có văn tự đã lâu nhưng những
chuyện Nữ Oa, Bàn Cổ cũng chỉ là hoang truyền mà thôi, huống chi nước
ta thời ấy lại không có văn tự.
