vào chỉ hết tám quan tiền tỉnh bách nhưng phải nộp thuế tới mười quan tiền
thượng cung. Khách buôn phải bán ra với giá trên hai mươi quan tỉnh bách
mới có lãi. Một chai rượu hồng mao hay Khổng Phủ nhập vào hai đồng
phải đóng thuế hai đồng sáu, vị chi là bốn đồng sáu cộng thêm công vận
chuyển, khi đến tay người tiêu dùng lên đến sáu bảy đồng, đại loại là như
vậy. Khách buôn không chịu được, tìm trăm phương ngàn kế trốn thuế hoặc
đút lót cho bọn lính hải khẩu để đi thoát hàng lậu. Nhiều khách buôn cất cả
hàng cũ đến bán. Quan tri châu ra lệnh những hàng chất lượng còn được
tám phần thì cho nhập, dưới tám phần tịch thu huỷ bỏ. Bọn lính hải khẩu và
lính kiểm hàng nhân đấy bắt chẹt khách buôn, nộp tiền cho chúng hàng có
xấu đến đâu cũng đánh cho trên tám phần. Ai không chịu, dù hàng còn tốt
như mới chúng vẫn đánh giá chỉ có bảy phần chín trở xuống, thế là phải
tịch thu, mất cả vốn lẫn lời. Vì thế bọn lính hải khẩu và kiểm hàng làm giàu
nhanh chóng không biết chừng nào, xây nhà cao cửa rộng toà ngang dãy
dọc, chiều chiều rủ nhau lũ lượt đến các tửu điếm, kỹ viện thượng hạng để
hưởng niềm hoan lạc Bồng Lai nơi trần thế hoặc túm tụm đánh bạc thâu
đêm suốt sáng. Khách buôn ai có ý kêu ca hoặc nói năng sơ hở là bị chúng
chụp luôn cho cái mũ coi thường pháp luật, gian lận thương mại, hoặc một
tội danh rất cha vơ chú váo nào đó. Lúc ấy trời có muốn cứu cũng đành bó
tay. Nếu chỉ riêng có thế thì thói quan vơ lính vét cũng là chuyện dễ hiểu,
lính hải khẩu còn móc nối với bọn lưu manh vô lại trong chợ và các cảng
thuyền, nửa ăn trộm, nửa ăn cướp của khách hàng, rồi tệ cò mồi gây bao
điều phiền phức khiến khách buôn đứng đắn tử tế nhiều người ngán ngẩm,
làm ăn thua lỗ phải bỏ nghề. Chỉ còn hạng anh chị biết móc nối chặt chẽ
với lính hải khẩu để đi hàng lậu mới sống được.
Khánh Dư thấy dân tình làm ăn tấp nập, mức thuế đóng cao mà sổ
thuế dâng lên triều đình chẳng đáng bao nhiêu, mới hỏi quan tri châu làm
sao lại như vậy. Quan tri châu nói:
- Dân ở đây từ cổ đến giờ rất khó kiềm toả. Họ toàn buôn bán trốn
chui trốn lủi không sao thu được thuế. Họ sống dưới thuyền là chính chứ có
