175
VUA DUY TÂN VÀ MỘT KẾT CỤC BI THẢM
chúng tôi là con chính thức của hoàng tử Vĩnh San, nhưng đồng
thời họ cũng làm ngơ trước truyền thống đặt tên của triều đình
An Nam. Cần nhấn mạnh ở đây, là trong suốt khi sinh thời và cho
đến khi qua đời, cha tôi xem như kết hôn chính thức với cô Mai
Thị Vàng, người được phong đệ nhất vương phi, con của quan Mai
Khắc Đôn, một trong những phụ đạo của cha tôi. Hội đồng hoàng
tộc ở Huế luôn luôn từ chối lời yêu cầu xin công bố văn bản ly dị
của cha tôi.”
Khi cả hai vua Thành Thái và Duy Tân, cha và con, bị áp giải
đi đày trên đảo la Réunion năm 1916, có ba bà trong hoàng tộc đi
theo vua Duy Tân: bà Nguyễn Thị Định, mẹ vua, bà Mai Thị Vàng,
vợ vua và bà Lương Nhàn, công chúa em vua, mười tuổi, sinh ngày
10.04.1906. Nhưng ít lâu sau, trong năm 1917, cả ba bà đều trở về
Huế, hy vọng một ngày nào đó sẽ gặp nhau lại tại Huế, dù bỏ Duy
Tân trơ trọi một mình trên đảo.
Bản báo cáo của Toàn quyền Đông Dương Roume mang số 390
API gởi Bộ trưởng Bộ Thuộc địa ngày 02.05.1916 viết về đám cưới
của vua Duy Tân như sau:
“Đám cưới của vua Duy Tân được ấn định vào ngày 30 tháng 1
năm 1916, không có lễ tiệc lộng lẫy huy hoàng và xuất hiện của
vua và hoàng hậu. Bà hoàng trẻ là vợ chính thức bậc nhất của
vua, nhận tước hiệu “Nhị Giai” (Đệ nhị Giai Phi), giống như tước
hiệu đã được trao tặng cho vợ của vua Thành Thái khi nhập nội.”
Được phép theo vua Thành Thái đi đày có hai bà vương phi Hồ
Thị Mừng và Hồ Thị Nhàn, là hai chị em ruột, và ba người con của
hai bà tên là Vĩnh Chương (14 tuổi), Lương Mỹ (2 tuổi) và Vĩnh
Quỳnh (1 tuổi). Cuộc hôn phối của vua Thành Thái với bà Mừng
