S
Điều chỉnh “xu hướng tội lỗi” của con
ự
hưởng ứng của khán giả chính là thành quả của các diễn giả diễn thuyết trước công
chúng. Đó là lý do khiến tôi rất thích được diễn thuyết về chủ đề: “Cha mẹ kiểm soát,
các con kiểm soát: Các bậc cha mẹ khôn ngoan vạch ranh giới ở đâu?” - một bài giảng
về phương cách dạy con tính kỷ luật và tự chủ theo phong cách của người Do Thái. Số người
tham dự buổi nói chuyện này rất đông, ghế ngồi nhanh chóng chật kín các bậc cha mẹ với
nét mặt mệt mỏi, căng thẳng và tức giận khôn cùng. Tôi luôn luôn biết buổi diễn thuyết đó
sẽ sống động vô cùng.
Để phá vỡ sự im lặng, tôi bắt đầu bài diễn thuyết như sau: “Anh chị hãy nghĩ về đặc tính
xấu nhất của con. Có thể là thói xấu nho nhỏ hoặc thái độ khiến bạn thực sự đau đầu. Hay
thói xấu khiến thầy/cô của con nhắc đi nhắc lại trong mỗi buổi họp phụ huynh. Hay thói
quen nguy hiểm khiến bạn phải thức dậy lúc 3 giờ sáng khi mơ thấy cảnh đứa con trai nhỏ
đã trưởng thành và sống một mình trong căn hộ tại miền Tây Hollywood và cậu bé đang tới
tấp chụp ảnh bưu điện. Anh chị hãy gật đầu nếu từng gặp phải các vấn đề nêu trên.”
Trong vòng 5 giây, tất cả mọi người đều gật đầu.
“Được rồi. Vậy là anh chị đã bước được một bước so với vị trí cách đây một giây, bởi anh
chị đã biết ưu điểm lớn nhất của con. Ưu điểm đó được ẩn giấu trong đặc tính tồi tệ nhất của
con, và anh chị chỉ cần chờ đợi để ưu điểm đó lộ diện.”
Đương nhiên tôi cũng nói về yetzer hara, về sự thôi thúc xấu - mặc dù sự thôi thúc này
cũng chính là nguồn năng lượng của niềm đam mê và sự sáng tạo. Yetzer hara là nơi trú
ngụ của sự hiếu kỳ, tham vọng và sức thuyết phục của chúng ta - đó chính là men để tạo nên
bột. Do Thái giáo dạy rằng, yetzer hara độc nhất vô nhị của con ẩn chứa kế hoạch thành
công. Chúng ta là cha mẹ và nhiệm vụ của chúng ta rất rõ ràng. Chúng ta phải nhận thấy
các đặc điểm này và gỡ bỏ “chướng ngại vật trước kẻ khiếm thị” để yetzer hara của con có
thể được tập trung và thể hiện theo phương thức mang tính xây dựng, thay vì mang tính
hủy hoại.
Một số hành vi nhất định thường bị cho là không chấp nhận được, ví dụ như: nếu trẻ
liên tục làm cháy đồ hoặc đánh đập động vật, mọi người cần phải lo lắng. Nhưng rất nhiều
hành vi của trẻ lại khó được xác định là tốt hay xấu, khiến cha mẹ trẻ phải tự đặt ra ngưỡng
của cơn giận, lo lắng hoặc cảnh báo. Cô bé Miranda 7 tuổi không chịu ngủ được cha mẹ cho
phép ngủ chung phòng mỗi khi cô bé gặp ác mộng, nhưng trong một gia đình khác, những
cuộc viếng thăm lúc nửa đêm của cô bé bị coi là không phù hợp và mang tính tự ý. Có lẽ
nhiều bậc cha mẹ cho rằng lời nói dối vô hại của trẻ từ thời mẫu giáo rằng: “Con không làm
vỡ đâu, nó tự vỡ đấy,” là lời nói dối phù hợp với độtuổi, nhưng trong gia đình khác, “lời nói
dối” này được coi là sự vi phạm đạo đức nghiêm trọng. Đối với cùng một hành vi của trẻ,
mỗi gia đình có một quan điểm khác biệt: hay ho hoặc thô lỗ, nhạy cảm hoặc hèn nhát,
