CHƯƠNG I : TRẺ BÚ NGÓN TAY
1. Những điều nên nhớ khi đọc chương nầy và những chương sau
Có lẽ nhiều đoạn trong chương nầy và những chương sau sẽ làm cho
bạn hoang-mang. Chính tôi trong khi đọc những sách mới nhất của người
Âu, Mỹ viết về nhi-đồng giáo-dục để tìm tài-liệu viết những chương đó,
cũng đã có cái tâm-sự của bà mẹ Tăng Sâm.
Tăng-Sâm là một môn-đệ của Khổng-Tử, chẳng những được người
đương thời trọng là hiền, mà tới Khổng-Tử cũng mến là có đức. Ông cung
kính, đôn-hậu, thành-thực, tín cẩn. Khi Khổng-Tử mất, ông nối gót, mở
trường dạy học ở nước Lỗ, soạn cuốn Đại-học để giải diễn lời của thầy,
truyền được đạo cho Tử Tư, tức Khổng Cấp, cháu đích tôn của Khổng-Tử,
tác giả cuốn Trung Dung ; rồi Tử Tư lại truyền đạo cho Mạnh Tử. Tóm lại,
ông có công với đạo Khổng, cũng như thánh Pierre có công với đạo Ki-Tô,
ở tư cách, cho nên được hậu thế khen là học cao mà chắc-chắn, làm được
những điều thánh hiền cho là khó.
Tăng-Sâm lại rất trọng đạo hiếu. Ông cho hiếu đễ là cái gốc của đạo
nhân và bảo : « Hiếu có ba bậc ; bậc cao là làm tôn trọng cha mẹ, bực trung
là không làm nhục cha mẹ, bực thấp là có thể nuôi được cha mẹ ».
Một người hiền như vậy có khi nào giết người để nhục đến cha mẹ
được không ? Quyết nhiên là không. Bà mẹ của Tăng-Sâm hiểu con lắm,
cho nên khi có người hốt-hoảng lại cho cụ hay Tăng-Sâm đã giết người, cụ
mỉm cười lắc đầu : « Không có chuyện đó đâu, người ta đồn bậy đấy », rồi
thản-nhiên ngồi dệt. Một lúc sau, lại có người chạy và báo tin đó, cụ vẫn
không tin, nhưng trong lòng đã thấy không yên. Tới lần thứ ba thì cụ vội-
vàng bỏ khung cửi, tìm đường trốn. Sau mới rõ thực sự là kẻ giết người
trùng tên và họ với Tăng-Sâm.
Từ trước, tôi vẫn tin những phương-pháp nuôi con, dạy con xuất-bản ở
nước ta trong hai chục năm trở lại đây, do những bác-sĩ, những nhà mô-
phạm viết. Chẳng hạn tôi cho những quy-tắc : bắt con ngủ phải đúng giờ,
