cũ cho em bé nằm ». Vậy là nó đã phẫn uất ngầm mà cả người lớn lẫn chính
nó không hay.
Mãi mười năm sau, bệnh đái dầm của nó mới hết, mà hết một cách đột-
ngột. Nó về nhà quê chơi với gia-đình nó và ít đứa bạn. Một hôm một đứa
bạn từ biệt cha mẹ nó để về trước, thành thử có một phòng trống, nó xin dọn
đồ qua phòng đó để ở. Chỉ còn ít bữa nữa nó cũng về thành, như vậy có lợi
gì nhiều cho nó đâu mà lại làm phiền cho người nhà. Nhưng cha mẹ nó cũng
chiều lòng và ngay từ đêm hôm đó bệnh cũ tuyệt hẳn. Có lẽ nó đã cảm thấy
lờ-mờ rằng cha mẹ nó chiều nó như vậy là để chuộc sự bất công với nó
mười năm trước.
Nhưng tâm-lý nầy mới khó hiểu : có khi ở dơ đối với trẻ là một cách để
tự phạt. Một đứa nhỏ nọ được cha mẹ cho nằm cái giường tốt đẹp của anh
nó trong khi anh nó dưỡng bệnh ở nhà thương ; và từ đó đêm nào nó cũng
làm ướt giường. Chắc-chắn là trong tâm tâm, nó như ân-hận rằng đã mong
cho anh nó đi nằm nhà thương để được chiếm giường của anh nó, và nó phải
làm ra bẩn thỉu để bị rầy, bị phạt, thì lương tâm nó mới được yên.
Tôi xin thú thực với bạn rằng từ trước tôi không hề ngờ có những
nguyên nhân về tâm lý kỳ-dị như vậy ; và hiện nay tôi còn muốn tin rằng trẻ
Việt-Nam khác trẻ em Âu Mỹ. Nhưng dù sao những nhận xét kể trên cũng
đáng cho ta suy nghĩ để tìm hiểu thêm trẻ con, một thế giới bí mật mà không
một người nào có thể tự hào rằng đã khám phá được mọi uẩn khúc.
4. Đừng tin bác-sĩ Victor Pauchet
Sau cùng, tôi xin khuyên bạn một điều nữa là đừng cho sự bài tiết đúng
giờ mỗi ngày là điều kiện không thể thiếu của sức khỏe.
Tôi nhớ hồi hai mươi lăm tuổi, đọc chương về bệnh bón trong cuốn Le
chemin du bonheur của Bác-sĩ Victor Pauchet mà đâm hoảng. Tôi nghĩ đến
những tỉ tỉ vi trùng ở trong ruột non ruột già nó sinh sôi nẩy nở với tốc độ
nguyên tử mỗi khi tôi chậm đi cầu độ nửa ngày, rồi tưởng tượng ra đủ các
thứ bệnh, và phải vội vàng lập ngay một chương trình vệ sinh đúng như
