rằng mình vô tội khi đối diện với những bằng chứng chất chồng. Một vài
cách giải thích có thể được áp dụng cho những tuyên ngôn về đạo đức và
việc chối bỏ các hành động sai trái khi đối diện với những hành vi rõ ràng
là không trung thực. Đầu tiên, có thể là người đó thật sự ngây thơ; chỉ khi
chúng ta đã tiếp cận tất cả thông tin về việc làm của anh ta, chúng ta có thể
đồng tình với đánh giá của anh ta về mặt đạo đức của mình. Thứ hai, có thể
người đó không thật sự tin rằng anh ta đã hành động hợp đạo đức nhưng
vẫn nói rằng như vậy là đạo đức để tránh những tổn thất đi kèm theo các
hành vi trái đạo đức của mình. Cách giải thích thứ ba và chúng tôi cũng cho
là cách giải thích khả dĩ nhất và lại là cách phức tạp nhất trong việc cải
thiện hành vi con người: có thể là người đó vốn dĩ đã tin vào đạo đức của
riêng mình và mặc cho các bằng chứng thể hiện sự đối lập.
Bạn có thể chưa bao giờ bị buộc tội tạo dựng nên những mối quan hệ
kinh doanh giả để lừa tiền của các nhà đầu tư, có mối quan hệ với thực tập
sinh hay rao bán chiếc ghế nghị sĩ. Nhưng bạn cũng như Lay, Clinton và
Blagojevich (và như chúng tôi) tin rằng bạn đạo đức hơn con người thật sự
của mình hoặc là đạo đức hơn những gì người khác đánh giá bạn. Các
nghiên cứu về đạo đức hành vi cho rằng những thiên lệch trong quá trình
suy nghĩ của chúng ta đã hiện thực hóa những hành động minh họa đạo đức
này. Cùng với những cộng sự của chúng tôi là Kristina Diekmann và
Kimberly Wade-Benzoni, chúng tôi cho rằng sự thiên vị này xảy ra tại vài
giai đoạn của quá trình ra quyết định.
Trước khi phải đối diện với những
tình huống khó xử về đạo đức, con người cho rằng họ sẽ có những quyết
định đạo đức. Khi thật sự đối diện với tình thế này, họ đưa ra các chọn lựa
ngược lại. Nhưng khi nhìn lại quyết định đó, họ tin rằng mình vẫn là những
người đạo đức. Đỉnh điểm của các thiên lệch này dẫn đến các quan điểm
tích cực một cách sai lầm về đạo đức của chính chúng ta. Tệ hơn nữa, điều
này khiến chúng ta không nhìn thấy rằng mình cần phải cải thiện đạo đức
của mình và quá trình này cứ lặp đi lặp lại.
