“Đi Thụy Sĩ!”. Tôi chọn nước này là vì: kẻ hầu chuyện ngài đây không
biết ngoại ngữ. Như ngài biết đấy, trong các tỉnh của Thụy Sĩ người ta nói
các thứ tiếng khác nhau. Nếu người ta cử tôi đến cái tỉnh nói tiếng Pháp, tôi
sẽ bảo tôi chỉ nói được tiếng Đức; còn nếu rơi vào tỉnh nói tiếng Đức tôi sõ
bảo tôi chỉ nói được tiếng Ý. Và cuối cùng tôi đã có chuyến đi sang Thụy Sĩ
hai tuần, và khi trở về tôi được cử làm thanh tra Bộ Giáo dục. Cho tới trước
thời điểm này mọi chuyện đều diễn ra rất suôn sẻ. Nhưng ban lãnh đạo Bộ
yêu cầu tôi: “Phải viết báo cáo ngay!”. Nhưng viết gì bây giờ? Tôi có thể
nhìn thấy gì ở đất nước xa lạ trong có hai tuần lễ?
Tôi ngồi vào bàn và viết một bản báo cáo rất hay, trong đó tôi chứng
minh rằng những phương pháp dạy học hiện đang áp dụng tại các trường
học của ta đã lỗi thời từ lâu. Tôi viết: “Sau khi làm quen với hệ thống giáo
dục của Thụy Sĩ, tôi đi đến kết luận rằng cần phải bắt tất cả các học sinh
của ta mua gậy trượt tuyết và đi trượt tuyết…”.
Sau đó, thưa ngài, tôi kể tỉ mỉ những lợi ích của môn trượt tuyết đối với
giáo dục nói chung và việc giảng dạy phổ thông nói riêng. Nhưng than ôi,
ngài biết không, sau khi viết báo cáo đó sự nghiệp của tôi ở Bộ coi như
chấm dứt. Hơn thế nữa, người ta còn không cho tôi được đi dạy học nữa.
Tôi rất thắc mắc, học sinh phải nuôi gà, trồng cà rốt, bắp cải, nuôi đỉa, nuôi
ếch - thì tốt, còn trượt tuyết thì lại coi là tồi!
Ông cố vấn Bộ từ chối em gái tôi, mà cũng may là đã từ chối, vì ông ta
đã bị thôi làm ở Bộ Giáo dục và cử làm sếp của một ga đường sắt. Kẻ tội
nghiệp đó trong lúc đang cố gắng tìm hiểu xem các đầu máy hơi nước chạy
như thế nào, đã bị rơi vào giữa hai toa tàu và bị cán chết.
Nói ngắn gọn, thưa ngài, tôi muốn nói rằng ở nước ta giáo đục không có
hệ thống gì cả. Bây giờ kẻ hầu chuyện ngài đây đang làm công việc nuôi
bò. Tôi có cả một đàn bò sữa khá lớn. Tất cả chỉ vì trong chuyến đi Thụy Sĩ
tôi có quan tâm tìm hiểu ngành chăn nuôi ở đây. Như ngài biết đấy, bò Thụy
Sĩ nổi tiếng khắp thế giới. Thụy Sĩ là nước tiên tiến về lĩnh vực chăn nuôi,
sản xuất sữa và bơ. Xin lỗi tôi quên không tự giới thiệu, tôi là Sazi, còn ngài
tên gì nhỉ? Ngài Ulvi ạ? Rất hân hạnh. Một vinh dự lớn cho tôi. Rất hân
hạnh được quen biết ngài!
