Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Bán kiên cung kiếm nhứt trạo giang sơn...
"Bán kiên cung kiếm nhứt trạo giang sơn..." nguyên do hai câu thơ:
Bán kiên cung kiếm bằng thiên tuấn,
Nhứt trạo giang sơn tận địa duy.
Nghĩa:
Nửa vai cung kiếm tận trời cao,
Non sông khắp cõi xông pha một chèo.
Đây là hai câu thơ khí phách của Hoàng Sào, tướng giặc nổi danh đời nhà
Đường.
Nguyên nhà Đường từ đời vua Đại Tông (763-765) đến Hy Tông (874-888)
thì quốc thế càng suy vi. Phiên trấn hoành bạo ở ngoài, hoạn quan chuyên
chính bên trong. Phiên trấn thì nắm quyền thưởng phạt sinh sát nhân dân
trong tay; hoạn quan thì thiện tiện phế lập vua chúa.
Chính cuộc đã nguy như thế làm cho mối loạn trong dân gian ngày càng
tăng gia nguy ngập. Những bần cố nông phải bỏ trốn lưu lạc. Một số có ít
đất ruộng bị kiêm tính cũng bỏ quê quán mà thành lưu vong, hoặc tụ họp
làm trộm cướp, hoặc làm điền hộ ở các trang viên.
Tài chính bị kiệt quệ, kho tàng nhà nước hư không, triều đình phải đánh
thuế nặng. Vừa binh tai, lại xảy ra thủy tai và hạn tai luôn năm làm cho
nhân dân càng lâm vào tình trạng cực kỳ khốn khổ.
Lúc bấy giờ ở Tào Châu, làng Xích Tướng có một người tên Hoàng Sào tự
Cự Thiên, vốn con của một nhà bán muối. Sào rất thông minh, văn võ đều
giỏi nhưng vẻ người rất xấu. Năm Càng Phủ thứ ba (876) đời vua Hy Tông,
Hoàng Sào đi thi đỗ được Võ cử Trạng nguyên. Vua thấy hình dung "cổ
quái" của Sào nên không dùng, đuổi Sào đi.
Hoàng Sào ra khỏi triều môn trở về, giữa đường ghé quán nghỉ, lòng đầy
căm tức. Sào nghĩ thầm:
- Khi đăng bảng mở khoa thi thì nói chọn người văn chương và võ nghệ mà
