ĐIỂN HAY TÍCH LẠ - Trang 112

nghĩa là xiêm cắt bằng năm màu.
"Vũ y" là áo dệt bằng lông chim. Hay có nghĩa là kiểu áo theo hình cách
chim.
"Nghê Thường vũ y", ta có thể cho đó là những vũ nữ mặc áo theo hình
cánh chim, còn quần thì bằng lụa phất phới ngũ sắc.
Những nhà sử học và khảo cổ học đã cho biết: đời Đường (và trước đời
Đường), người Tàu đã có một khái niệm rõ rệt về địa dư vùng Tân Cương
mà họ thường đến để mua bán và... chinh tây. Mặc dù người Tàu chưa từng
chinh phục Ấn Độ nhưng sự bang giao về thương mại và chính trị đã có từ
đời Hán (206-196 trước D.L.). Ấn Độ là nơi mà đạo Bà La Môn rất phồn
thịnh. Lắm khi người Tàu và người Tân Cương lúc bấy giờ gọi phần đất Ấn
Độ là Bà La Môn quốc. Bằng cớ là vào năm 629, lúc nhà sư Trần Huyền
Trang (thường gọi là Đường Tam Tạng) đi thỉnh kinh ở Ấn Độ, ghé nước
Cao Xương. Vua nước này có viết một bức thư cho vị Khả Hãn Tây Đột
Quyết, yêu cầu Khả Hãn hết sức ủng hộ Huyền Trang đi dễ dàng đến "Bà
La Môn quốc".
Vậy, ta có thể cho khúc "Nghê thường vũ y" là hình thức biến chuyển của
khúc hát "Bà La Môn" đã có trước tiên ở phần đất Ấn Độ ngày xưa. Nó
truyền sang Tàu ở đất Tây Lương do Tiết độ sứ Trương Kính Thuật đem
dâng cho Đường Minh Hoàng.
Đất Tây Lương chính là huyện Đôn Hoàng, tỉnh Cam Túc ngày nay của
nước Tàu. Trước đời nhà Đường, Đôn Hoàng đóng một vai trò quan trọng
về phương diện văn hóa và thương mại.
Về mặt văn hóa, Đôn Hoàng chính là nơi các pháp sư Ấn Độ đến nghỉ ngơi,
giảng đạo trước khi đi sâu vào đất Tàu. Về mặt thương mại, Đôn Hoàng là
đầu cầu nối liền đường chở tơ lụa từ Tàu sang Ấn Độ, Ba Tư đến Địa Trung
Hải. Ở đây là nơi tập trung các đoàn thương gia quốc tế chuyên chở hàng
hóa trên lưng lạc đà tấp nập để trao đổi sản phẩm. Các nhà sử học gọi là
"Đường tơ lụa" (Route de la soie).
Con đường dài xa thẳm ấy phải trải qua nhiều nước nhỏ với những vùng
nông nghiệp rải rác phì nhiêu. Những nước nhỏ này nay đã bị diệt vong.
Nhưng từ đầu công nguyên, những nước này có một nền văn hóa khá cao,