Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Khúc phượng cầu hoàng
Tư Mã Tương Như, tự Tràng Khanh, người ở Thành Đô đời nhà Hán.
Người rất đa tài, văn hay, đàn giỏi.
Khi lìa quê lên Tràng An để lập công danh, đến con sông đầu làng,
Tương Như viết trên cầu một câu: "Bất thừa cao xa tứ mã, bất phục quá thử
kiều" (Không ngồi xe cao bốn ngựa, không qua lại cầu này nữa).
Nhưng vốn con người phóng lãng hào hoa rất mực nên mua được một
chức quan nhỏ, làm trong ít lâu, chán, cáo bịnh, qua chơi nước Lương, rồi
trở về nước Thục. Đến đâu, Tương Như cũng dùng bút mực và cây đàn để
giao thiệp bằng hữu.
Trong khi đến đất Lâm Cùng, Tương Như vốn sẵn quen với Vương Cát
là quan lệnh ở huyện, nên đến chơi. Cát lại mời Tương Như cùng đi dự tiệc
ở nhà Trạc Vương Tôn, vốn viên ngoại trong huyện. Nghe tiếng Tương
Như đàn hay nên quan huyện cùng Trác Vương Tôn yêu cầu đánh cho một
bài.
Họ Trác vốn có một người con gái rất đẹp tên Văn Quân, còn nhỏ tuổi
mà sớm góa chồng, lại thích nghe đàn. Tương Như được biết, định ghẹo
nàng, nên vừa gảy đàn vừa hát khúc "Phượng cầu hoàng (Chim phượng
trống tìm chim phượng mái).
Chim phượng, chim phượng về cố hương,
Ngao du bốn bể tìm chim hoàng
Thời chưa gặp chừ, luống lỡ làng.
Hôm nay bước đến chốn thênh thang.
Có cô gái đẹp ở đài trang,
Nhà gần người xa não tâm tràng.
Ước gì giao kết đôi uyên ương,
Bay liệng cùng nhau thỏa mọi đường.
Nguyên văn:
Phượng hề, phượng hề quy cố hương,
