“Tôi phải suy nghĩ như một người theo chủ nghĩa quốc gia. Nếu
hồi đó tôi suy nghĩ như một người cộng sản, có lẽ tôi đã đi tong rồi,
tong hẳn rồi.”
Khi làm việc cho bác sĩ Tuyến, có lần Phạm Xuân Ẩn được yêu
cầu làm phiên dịch cho một giáo sư người Mỹ nổi tiếng. Ông Tuyến
từng bị cộng sản bắt giam ở miền Bắc hồi năm 1945 trước khi trốn
thoát vào miền Nam, nên ông ta chống cộng rất dữ dội và vô cùng
nghi kỵ bất kỳ ai có cảm tình với cộng sản.
Sau ba giờ phỏng vấn, vị giáo sư người Mỹ mời Phạm Xuân Ẩn
đi ăn trưa. Phạm Xuân Ẩn rất ngạc nhiên khi vị giáo sư tuyên bố
rằng ông Tuyến không là một người cộng sản Việt Nam thì cũng là
một thành viên của KGB
. “Cách ông ta tư duy, giải thích vấn đề
và đi đến kết luận - tất cả đều là cộng sản,” vị giáo sư nói. “Hôm
nay, ông ta kể hết chuyện này đến chuyện khác, tất cả đều được
trình bày với kiểu tư duy cộng sản.”
“Tôi không thực sự hiểu cách tư duy của những người cộng sản,”
Phạm Xuân Ẩn nói, “nhưng người Việt Nam thích cách lập luận
lôgic của bác sĩ Tuyến. Họ đánh giá ông ấy là người tài giỏi. Ông ấy
xem xét mọi chuyện từ A đến Z trước khi đưa ra những kết luận xác
đáng. Chúng tôi cho rằng ông ấy là một nhà phân tích xuất sắc, và
giờ thì ông nói rằng kiểu lý giải vấn đề như thế là ‘cộng sản’. Tôi
thấy sốc khi nghĩ rằng những điều ông nói có thể là đúng.”
“Tôi chỉ nói để anh biết là anh phải hết sức cảnh giác với người
đàn ông này. Tôi không muốn sau này anh phải hối hận,” vị giáo sư
nói.
“Tôi có thể cho ông ta biết quan điểm của ông được không?”
“Tùy anh thôi. Nếu anh cho ông ta biết tôi nghĩ gì, rằng ông ta
làm việc cho cộng sản, thì ông ta sẽ càng thận trọng hơn và anh sẽ
càng phải cảnh giác với ông ta hơn.”
Phạm Xuân Ẩn kể câu chuyện này như thể ông đang dẫn dắt dần
đến điểm nút của một câu chuyện đùa tuyệt cú mèo. Một nụ cười
