“Hồi đó ông ấy học cái gì?” tôi hỏi. “Nghị quyết của Ban Chấp
hành Trung ương,” ông Thương nói. “Đó là điều mà đảng viên nào
cũng phải học.”
Nguyễn Văn Thương đứng đầu một mạng lưới đủ cả nam lẫn nữ,
họ gặp nhau ba lần một tuần trong vườn hoa phía trước nhà thờ
Công giáo bên cạnh tượng Đức Bà. Sau khi lấy những tin tức được
giấu dưới một ghế đá, ông đi theo hướng phía Bắc ra đường 13 vào
trong rừng. Ông mang theo một loạt giấy tờ tùy thân. Một cái thì ghi
ông là đại úy trong Quân lực Việt Nam Cộng hòa. Một cái khác thì
ghi ông là nông dân. Trong những trường hợp đặc biệt, là kế sách
cuối cùng, ông chìa ra một tấm chứng minh thư xác định ông là một
sĩ quan cảnh sát mật. “Thỉnh thoảng tôi mang tin của ông Ẩn trực
tiếp từ Sài Gòn ra Củ Chi. Những lần khác, chúng được chuyển qua
rất nhiều tay,” ông nói với tôi.
Ông Thương thò tay vào một chiếc hộp thiếc, một chiếc hộp trà
Lipton cũ, và chìa cho tôi xem một bức ảnh của mình. Trong ảnh là
một thanh niên đẹp trai mặc áo len trùm bên ngoài áo sơ mi trắng và
quần đen. Đôi mắt giấu sau cặp kính râm, trông ông giống như một
trí thức trẻ đang trên đường đi làm. Năm 1969, sau 15 năm hoạt
động, ông bị một điệp viên cộng sản đã rời bỏ hàng ngũ sang phía
bên kia chỉ điểm. “Nhiều năm sau, sau khi tôi đã ra tù, có người cho
tôi biết là những tài liệu tôi mang theo khi đó liên quan đến kế
hoạch tấn công Campuchia. Còn một tài liệu khác mang tên của 36
gián điệp đã cài cắm vào bộ máy của đằng mình.”
Một ống của chiếc quần pyjama kẻ sọc nâu mà ông Thương mặc
quét lủng lẳng xuống sàn nhà. Ống quần kia được nhét dưới người
ông, nhưng lớp vải mỏng đến nỗi tôi có thể nhìn thấy phần thịt cụt
từng là chân ông trước kia chuyển động phía dưới. Tôi cố tập trung
nhìn vào mắt ông Thương trong khi một chiếc quạt lùa không khí
nóng nực vào người chúng tôi và ông kể tiếp câu chuyện của mình.
Ông Thương đang đi xe máy trên đường xuống Củ Chi thì một chiếc
trực thăng lượn vè vè trên đầu. Tên chỉ điểm “hồi chánh” đang ở
