công việc. Có thể em sẽ lên Sài Gòn hoặc vào trường quân sự ở
Vũng Tàu.”
Khi Phạm Xuân Ẩn kể cho tôi nghe về lần gặp gỡ này, tôi nhận ra
rằng khi ấy ông đang khoác tấm áo ngụy trang của một điệp viên.
Ông đang giả vờ làm một
điền chủ
lo lắng đến việc bảo vệ tài sản
của mình khỏi tay Việt Minh. Sau đó ông lấp lửng đề cập đến ý
tưởng đăng ký vào học tại trường huấn luyện sĩ quan mới thành lập
của quân đội thuộc địa Việt-Pháp.
“Ẩn, đừng có khùng như thế,” ông Khánh bảo Ẩn. “Làm lính dễ
chết lắm. Hãy ở lại Cần Thơ này, và lần sau quay lại, tôi sẽ đưa trò
về Sài Gòn rồi cho trò học bổng đi Pháp học nốt trung học. Khi lớn
lên trò sẽ có thể học hành tử tế. Bây giờ trò còn điên rồ quá.”
Phạm Xuân Ẩn cười khoái trá, khi nhớ lại người thầy giáo cũ và
sự điên rồ trước kia của mình. Học bổng đi Pháp không bao giờ trở
thành hiện thực. Cơ hội đó biến mất khi Trương Vĩnh Khánh bị
Cộng sản phục kích và bắn chết trong một cuộc tấn công bên
đường. Họ đang nhắm vào viên thủ tướng, một bác sĩ nhãn khoa
theo đạo Cao Đài tên là Lê Văn Hoạch, nhưng thế nào họ lại bắn
đúng vào ông Khánh.
“Năm 1947, ngay giữa ban ngày, bên ngoài Mỹ Tho, một đoàn xe
của các quan chức chính phủ đã bị
Cộng sản phục kích
,” Phạm
Xuân Ẩn nói. Hành động táo bạo này là cuộc tấn công chủ chốt đầu
tiên dưới sự tổ chức của Trần Văn Trà, người chỉ huy quân sự trẻ
tuổi sau này lãnh đạo cuộc tấn công vào Sài Gòn trong Tổng tấn
công Tết Mậu Thân 1968. Đến năm 1975, Trần Văn Trà trở thành
phó tư lệnh Chiến dịch Hồ Chí Minh, trận đánh cuối cùng trong
chiến tranh Việt Nam.
Thật khó có thể hình dung nổi nỗi đau mà Phạm Xuân Ẩn đã
phải trải qua khi ông biết tin những người cộng sản đã
sát hại
người
thầy giáo dạy tiếng Pháp của mình. Khoảnh khắc đó bộc lộ một cách
trần trụi đến phũ phàng bi kịch của chiến tranh [bi kịch của nước
