Công việc của
bầy chó săn
Khi Pháp giành lại quyền kiểm soát Việt Nam năm 1945, cha của
Phạm Xuân Ẩn, ông Phạm Xuân Viễn, sợ không dám quay lại vị trí
của mình ở Rạch Giá. Ông lánh nạn ở Cần Thơ trong một năm, cho
đến khi ông nghĩ đã an toàn để có thể khôi phục chức vụ cũ của
mình. Ông đã khuyến khích các kỹ sư trắc địa và toàn bộ nhân viên
của mình tham gia Việt Minh, họ đã chiến đấu chống Nhật, Anh, và
giờ là Pháp. Chính quyền thuộc địa nghi ngờ lòng trung thành của
Phạm Xuân Viễn, vì ông đã từ chối đề nghị được trao quốc tịch
Pháp năm 1942. Đến năm 1947 họ bắt đầu sử dụng những biện pháp
nặng tay hơn.
“Ba tôi gặp rất nhiều rắc rối với bên an ninh Pháp ở Rạch Giá,”
Phạm Xuân Ẩn nói. “Chúng kêu ổng lên thẩm vấn, ngày này qua
ngày khác, đêm này qua đêm khác. Tất cả những người làm việc cho
ổng đều đã rời bỏ khu vực của người Pháp và tham gia cách mạng.
Chúng quy lỗi cho ổng. Ổng bị người Pháp đe dọa. Ổng cảm thấy sợ
hãi. Ổng mất cả ngủ. Đó là lý do tại sao ổng bị lao phổi.” Đến năm
1947, sức khỏe của ông Viễn đã trở nên nguy kịch đến nỗi ông phải
vào khoa lao phổi bệnh viện Chợ Rẫy ở Sài Gòn.
“Đó là năm lẽ ra tôi phải quay vô bưng để tham gia cách mạng,”
Phạm Xuân Ẩn nói. “Tôi về nhà thăm ba tôi trước khi lên đường
nhận nhiệm vụ. Má tôi cho tôi biết ổng đã bị bên an ninh đánh đập.
‘Ổng đang ốm lắm. Con nên vô thăm ổng, trước khi con vô bưng,’
má tôi nói.”
Khi Phạm Xuân Ẩn tới Sài Gòn, cha ông yêu cầu ông ở lại chăm
sóc mình. Phạm Xuân Ẩn ngoan ngoãn nghe lời. Ông Viễn bị cắt
một lá phổi phải nằm ở bệnh viện Chợ Rẫy suốt hai năm trời. Có lẽ
chính trong thời gian ở khoa lao phổi mà những mô tế bào phổi của
Phạm Xuân Ẩn bị tổn thương vì chính ông cũng mắc phải căn bệnh
này. “Tôi bị lây một chút grisaille (xám đen) từ ba tôi, vì bị vi trùng
