trị ôn hòa chờ đợi sự cứu rỗi từ những giá trị Mỹ. Không cần phải nói, cái
thứ “chính đáng” kiểu Mỹ này không có nhiều ý nghĩa lắm ở Trung Quốc.
Khi nói tới quá trình thúc đẩy các giá trị chính trị căn bản của họ ra thế
giới, Mỹ và Trung Quốc có những cách tiếp cận hoàn toàn khác biệt. Người
Mỹ tin nhân quyền và dân chủ là những khao khát phổ quát, và chỉ có thông
qua tấm gương Mỹ (và đôi khi là một cú hích sặc mùi đế quốc) thì các khao
khát này mới được hiện thực hóa. Chính vì lý do này, Huntington đã gọi
nước Mỹ là “một quốc gia truyền bá” (a missionary nation), một quốc gia
được thúc đẩy bởi niềm tin cho rằng “những dân tộc không thuộc phương
Tây phải tự cam kết sẽ đi theo các giá trị phương Tây như dân chủ, thị
trường tự do, một chính phủ hạn chế, nhân quyền, chủ nghĩa cá nhân, pháp
quyền và phải đảm bảo các giá trị đó được bảo vệ thông qua các thể chế của
họ”. Cũng giống như niềm tin của Teddy Roosevelt vào đầu thế kỷ XX khi
ông cho rằng sự lan truyền của sức mạnh Mỹ chính là đại diện cho sự lan
truyền của văn minh, đa số người Mỹ vào đầu thế kỷ XXI tin rằng các quyền
dân chủ sẽ mang lại lợi ích cho tất cả mọi người, ở mọi nơi trên thế giới.
Trong suốt thế kỷ XX, các lãnh đạo ở Washington đã diễn giải niềm tin này
thành một thứ chính sách đối ngoại với mục tiêu thúc đẩy dân chủ, hay thậm
chí trong một vài trường hợp là nỗ lực áp đặt dân chủ lên các quốc gia thất
bại trong việc ủng hộ giá trị này.
Ngược lại, người Trung Quốc tin rằng những quốc gia khác có thể tôn
trọng họ, và ngưỡng mộ những phẩm chất đạo đức của họ, hay thậm chí cố
gắng bắt chước các hành vi của họ. Như Kissinger đã lưu ý: “Trung Quốc
không xuất khẩu các giá trị của mình nhưng lại khuyến khích các quốc gia
khác chủ động tìm kiếm những giá trị đó. Người Trung Quốc tin rằng các
dân tộc láng giềng có thể được hưởng lợi khi kết nối với Trung Quốc và nền
văn minh của họ chỉ khi nào họ công nhận sự thống trị của chính quyền
Trung Quốc. Những dân tộc nào không công nhận điều đó đều là man di.”
Các lãnh đạo Trung Quốc vô cùng nghi ngờ những nỗ lực của Mỹ trong
việc cố gắng thay đổi họ. Là cha đẻ của quá trình tự do hóa kinh tế Trung
Quốc, Đặng Tiểu Bình đã cảnh báo các đảng viên Đảng Cộng sản Trung
