SỰ TÍCH
CON KINH BẢO ĐỊNH HÀ
Từ khi Nguyễn cư Trinh dùng chính sách tam thực mà mở rộng miền
Nam, các người sau kế tiếp nhau ruồng rừng phá núi, công trình gian-lao
khôn xiết kể. Mỗi một vùng đất, một con kinh, một ngọn rạch, cây cầu, thảy
đều có mang di tích người xưa để lại.
Kịp lúc quân Pháp sang đây chiếm đoạt, các di tích xưa lần lượt bị
khoác vào mình những cái tên... Tây, mà tên cũ non sông hầu như bị chìm
trong quên lãng ! Như cầu Thị-Nghè mang tên là Arroyo de l'Avalanche,
Bảo định hà mà cũng đội tên là Arroyo de la Poste, Miếu Kiến Trung thì gọi
là Ô-ma (Aux Mares) hoặc Camp des Mares.
Arroyo de la Poste hay Bảo định hà xưa, nguồn gốc ra sao ? Ấy là một
con kinh do Bửu-Thiện-Hầu Nguyễn-văn-Phong và Vân Trường Hầu
Nguyễn-cửu-Vân đã đốc xuất quân dân đào vét thành hình.
Theo « Đại nam nhất thống chí » và theo tài-liệu của Ông Lê thọ Xuân
trong tạp chí « Đại Việt » số 9 năm 1952 đã nhận định như sau :
Thuở trước về phía trên, rạch Vũng Gù (Tân an) chảy từ Vàm cỏ Tây
tới quán Thị Cai (?), về phía dưới, rạch Mỹ-tho chảy từ Tiền giang tới chợ
Lương phú (nay là Bến-tranh), còn đoạn giữa thì ruộng giồng liên tiếp với
nhau.
Đến năm Ất-Dậu 1705, đời chúa Nguyễn hiếu Minh Vương, Nguyễn
cử Vân phụng mạng vào giúp vua Chân-Lạp là Nặc ông Yêm công phá binh
Xiêm. Địch quân thường do vùng giồng cao ruộng thấp này mà đánh phía
sau quân ta.
Nguyễn cửu Vân bèn dạy đắp lũy dài từ quán Thị Cai đến Bến-Tranh,
và dạy đào hai bên rạch Vũng Gù và Mỹ-tho cho nối liền nhau, để ngoài lũy
