Quí ông đều xác nhận câu chuyện trên đây có thật, được các vị bô lão
truyền tụng từ đời cha đến đời con, vì vậy các con cháu vẫn còn nhớ từ lời
của cha mình kể lại. Ông Tư Dần còn xác nhận với tác giả rẳng : Hỏa tinh
quân rất linh. Ban đêm người ta thường thấy những luồng ánh sáng xanh
màu đọt chuối xẹt từ cây da cổ về tòa cổ miếu hoặc từ tòa cổ miếu về cây
Dương, cao nhất trong làng. Người thấy biết là Bà giáng hạ, phải chắp tay
cầu nguyện.
HỒN THIÊNG TRINH NỮ NGUYỄN-THỊ-LIỆU (1834-1852)
Ra Huế báo mộng kêu oan cùng vua Tự-Đức.
Làng Mỹ-đông xưa (nay là làng Long-tiên, quận Khiêm-ích tức Cai lậy
ngày trước), bên bờ rạch Trà-tân, có nhà họ Nguyễn phước đức, sinh một
gái là thị Liệu dung nhan xinh đẹp, phong tư phẩm cách đoan trang trinh liệt
khác thường.
Năm 16 tuổi, cô Nguyễn thị Liệu (có sách chép là thị Liễu) càng nức
tiếng hiền thục. Xa gần nhiều nơi cậy mai mối cầu hôn, nhưng song thân cô
chưa quyết định bề nào. Riêng cô cũng không nghĩ gì đến việc hôn nhân
hạnh-phúc đời mình, bởi lòng hiếu thảo, thấy cha mẹ còn vất vả làm ăn, cô
không đành rời gia đình, hôm sớm tận tâm giúp đỡ song thân.
Bấy giờ nhằm đời vua Thiệu-Trị, năm thứ 5 (Ất-Tỵ 1845), nước ta
đang cùng nước Chân-Lạp có điều hiềm khích gây hấn với nhau. Ngặt một
nỗi, song thân cô theo nghề buôn, lại phải thường qua lại biên giới nước
địch. Nhưng biết làm sao ! Cô khuyên thân phụ không nên mạo hiểm. Thân
phụ cô thở dài :
– Một thời gian nữa cha sẽ tìm cách sinh nhai khác. Ta không gây thù
kết oán với ai, một mực lo làm ăn, ai lại hại ta làm chi.
– Thưa cha, lúc này xin cha nên cẩn thận đề phòng.
