khắc-Dụng để ghép vào quyển Định-Tường, nói lên tinh thần bất khuất của
dân tộc ta, sánh như Thủ-khoa Huân, Lãnh binh Cẩn, Lê-tán-Kế, Thiên-hộ-
Dương, mỗi vị đều có một biệt tài khác nhau, đáng được nêu lên soi gương
hậu thế.
Xin bạn đọc theo dõi về câu chuyện Lãnh binh Huỳnh-khắc-Hơn dưới
đây :
Ông sanh trưởng tại làng Phước-Thạnh, ấp Phước-định, tỉnh Mỹ-tho
tức Định-Tường, là nơi nhau rún của một nhân vật kháng Pháp : ông
Huỳnh-Khắc-Hơn. Ông sinh năm Giáp-Thân (1824) nhằm Minh-Mạng ngũ
niên, thất lộc tại Sài-Gòn đêm mồng chín tháng 8 năm Đinh Mùi (16-9-
1907), hưởng thọ được 83 tuổi.
Tình trạng người Pháp xâm lăng, cướp đất Nam-kỳ, làm cho dân chúng
phẫn nộ cực điểm. Năm 1862, chiếm được thành Mỹ-Tho, thủy-sư đề đốc
Charner được thay thế bởi đề đốc Bonard. Ông nầy phải tiếp tục mở cuộc
tảo thanh để tiêu diệt những phần tử kháng chiến trong các tỉnh miền đông
và miền tây. Vùng Mỹ-tho dọc theo các rạch ngòi, nghĩa quân theo ông
Huỳnh-khắc-Hơn phải chịu biết bao gian lao khổ, hạnh, lương thực thiếu
thốn, phải nhờ cậy vào đồng bào dọc bờ sông, nhưng họ cũng từng làm cho
quân xâm-lăng thất điên bát đảo. Lãnh-binh HƠN oai-quyền lớn võ nghệ
cao cường, ghe thương hồ nhờ danh ông mà khỏi bị lính tráng bốc lột. Mỗi
khi chận ghe khám xét, hễ trông thấy dấu son của lãnh binh HƠN là tán
đởm kinh tâm, vì ngụy binh hà hiếp dân chúng thế nào cũng bị nghĩa quân
dưới trướng Lãnh-binh HƠN bắt giết và moi gan ruột. Khắp vùng Định-
Tường ai cũng khiếp oai ông HƠN vì đường siêu của vị tướng nầy đến chỗ
tuyệt-luân.
Những phen xuất chiến bất thần, mạnh như vũ-bão của nhóm lãnh-binh
HƠN đã khiến cho quân tân trào vỡ mật. Ông bác sĩ quân y J. C. BAURAC
viết :
