HỒ-VĂN-LÂN
Thiếu bảo Quận Công lừng danh trận đánh tại
Mỹ-Tho từng nắm quyền bảo hộ Chân-Lạp.
Kể về việc nắm quyền bảo vệ Chân-Lạp, hẳn không ai không nghe
tiếng « Bảo-hộ Thoại » và « Bảo-hộ Lân ». Chính ông là người điều-khiển
guồng máy nội an của Chân-Lạp, còn Thoại-ngọc-hầu Nguyễn-văn-Thoại
thì mãi về sau mới xuất hiện trên chính trường Chân-Lạp một dạo. Đức độ
và tài-năng của Ông Hồ-văn-Lân, từng được dân chúng Chân-Lạp mến-
phục.
Ông người huyện Kiến Hưng thuộc tỉnh Định-Tường. Sát cánh với hổ
tướng Dương-công-Trừng và chúa tướng binh Đông-Sơn là Đỗ-Thành-
Nhân chiến-đấu oanh-liệt chống Tây-Sơn, Chân-Lạp, ông nghiễm nhiên là
chiến-hữu đắc lực của hai nhân vật lừng danh ấy.
Cũng như bao võ tướng miền Nam đứng về phe ủng-hộ Chúa Nguyễn-
Ánh, ông đã dày công hạn mã, tận tâm tận lực với Chúa Nguyễn đến phút
cuối cùng. Và điểm đặc biệt ở ông tuy là võ tướng mà tính nết ông rất mực
khiêm cung, nhu-hòa. Bởi thế, trong trường hợp đi đôi với Đỗ-Thành-Nhân
hay Lê-văn-Quân, tính nết nóng nảy kiêu căng của họ Đỗ và họ Lê nhờ có
thái-độ ôn-hòa của Ông chế khắc, đem lại nhiều thắng lợi vẻ vang trong
việc chinh phục lòng dân.
Từ khi theo khuôn phò chúa Nguyễn-Ánh nơi Mỹ-Tho, có thể nói rằng
cuộc đời chinh-chiến của ông đã từng gian khổ hơn hết các tướng, trên khắp
nẻo đường khói lửa miền Nam.
Xuất thân làm Cai Cơ, ông xông pha trận mạc rất oai hùng.
Đinh Dậu 1777, hội binh nơi Long-Hồ, ông cùng với Dương-Công-
Trừng tảo thanh Tây-Sơn ở khắp mặt trận. Vừa yên, lại được lịnh cùng với
