Quân Pháp đánh phá ròng rã 3 năm mà không chọc thủng được phòng
tuyến Đồng Tháp Mười, chúng mới cầu hòa, xin cắt tỉnh Vĩnh Long và
vùng Sadec đổi lấy căn cứ Đồng Tháp Mười.
Hai ông Lãnh binh Nguyễn Văn Khả và Lê văn Ông chấp-thuận đề
nghị ấy, bằng lòng rút binh về Sadec và Vĩnh Long, đến sau quân đội của
hai ông đều bị Pháp ly tán.
Đốc binh Kiều, Thiên hộ Dương và Lãnh binh Cẩn sáng-suốt hơn, bác
ngay đề nghị của giặc, cùng nhau cương quyết giữ chặt căn cứ hiểm yếu để
kháng Pháp đến cùng.
Đã xui khiến được hai vị Lãnh binh Khả và Ông ly khai lực lượng
kháng chiến ở Đồng Tháp Mười, quân đội Pháp bèn vây đánh căn cứ ấy
trọn 40 ngày đêm.
Sự chống trả bên ta yếu dần, vì thiếu lực lượng, cạn lương thực tiếp tế.
Ngày 9-3-1865 quân đội Pháp tràn vô Đồng Tháp Mười.
Thiên-hộ-Dương xuất quân tiên-phong giữ thành Đồng Tháp, lãnh binh
Cẩn giữ hậu tập, đốc binh Kiều giữ trung tâm.
Quân Pháp ồ ạt xua quân tấn công ráo riết. Trong tình thế nguy-ngập,
chẳng bao lâu đốc binh Kiều và thiên-hộ Dương đều anh dũng đền nợ nước.
Chỉ còn lại một mình lãnh binh Cẩn vẫn khẳng-khái hiên-ngang bất-khuất.
Ông rút binh về Hồng ngự cố thủ.
Nhưng vừa tới vàm Hồng-ngự, tàn binh của ông Nguyễn-văn Cẩn lại bị
quân Pháp và thân binh của Trần-bá-Lộc bao đánh trọn ngày. Ông gắng sức
mở đường máu chạy thoát được về miệt Gia-Định, náu mình chờ dịp quật-
khởi.
Gom góp binh tàn, chiêu mộ thêm binh mới, ít lâu sau ông lại xuất hiện
đánh phá quân Pháp ở nhiều nơi. Đặc biệt là nghĩa quân của ông có phen hạ
