ÂU-DƯƠNG-LÂN
Đền nợ nước tại bờ sông Mỹ-Tho
Bên cạnh những người con đất nước dũng cảm chống xâm-lăng, bảo vệ
đất Định-Tường nói riêng, tổ-quốc nói chung, những tên tuổi lớn như Thủ-
khoa-Huân, Thiên-hộ-Dương, Đốc binh Cẩn v.v… thiết tưởng chúng ta
không thể không nhắc đến Âu-dương-Lân. Ông đã đáp lời sông núi, tổ-chức
đoàn quân nghĩa dũng kháng Pháp đến cùng, và đền nợ nước trong vinh
diệu, tại Mỹ-Tho.
Từ tháng Juin 1862, quân-đội Pháp Chiếm đóng Mỹ-Tho, thiết-lập các
cơ quan quân sự và hành chánh, toan đặt quân ta dưới ách nô-lệ. Trước tình
cảnh dân nước lầm than, Âu-dương Lân cũng như bao người có tâm huyết
khác, há dễ cam lòng chịu nhục, tai ngơ mắt lấp trong lúc non nước tan
tành, bởi quân cướp nước sao ? Vốn là một sĩ phu tăm tiếng ở đất Định-
Tường, ông càng cảm thấy tủi nhục hơn ai cả, nếu cúi đầu làm kiếp tôi đòi,
xu phụ giặc. Ông đứng lên, chiêu-mộ tráng đinh, cùng với các bạn đồng tâm
đồng chí trương cờ khởi nghĩa kháng địch. Dù biết mình thế yếu, ông vẫn
cương-quyết hy sinh. Cảm tấm lòng trung-liệt của ông, dân chúng dần dần
theo về với ông khá đông, toàn thể đều nhiệt-liệt tham gia kháng chiến, nêu
cao tinh thần bất khuất. Ông từng sát cánh với cụ Thủ-khoa-Huân, xua binh
đốc chiến với quân Pháp nhiều trận, khiến chúng phải kiêng nể.
Bộ tham mưu quân đội Pháp vẫn thường mượn tay các Việt-gian như
Trần Bá Lộc đàn áp có, khuyên dụ có, nhưng không lay chuyển được tấm
lòng đã quyết vì nước hy sinh của ông và các đồng chí. Ông càng tỏ ý
quyết-liệt chống đối, tổng đốc Lộc càng nóng lòng tâng công với giặc, ra
tay khủng-bố dân chúng và giăng bẫy rập để bắt sống hoặc hạ sát ông cho
kỳ được Tình thế cực kỳ nguy-ngập cho ông, nhưng ông vẫn thản nhiên,
mượn lời của cụ Đồ-Chiểu mà tự nhủ rằng : « Thà chết mà được câu địch
