Và nàng Mộc Lan xông trận nơi sông Hoàng Hà
Ai bảo khăn yếm không bằng người ?
Từ xưa đến nay vững vàng thế ba chân vạc
Ðây là tác giả tả Bùi nữ tướng lúc đánh thành Ðâu Mâu (Trấn Ninh) Thành
sắp hạ được thì có tin thủy quân Nhật Lệ bị quân nhà Nguyễn đánh tan.
Nguyễn Quang Toản hoảng hốt ra lệnh lui binh. Không sao cản được, Bùi
nữ tướng đành phải mở đường máu để lui binh…
(2). Trần Quang Diệu (
陳光耀；1746–1802) .
Hiện có 2 ý kiến khác nhau về quê quán của Trần Quang Diệu. Một là ở xã
Ân Tín, huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định; và hai là ở xã Tú Sơn, huyện Đức
Lân, tỉnh Quảng Ngãi.
Ông tham gia phong trào Tây Sơn từ đầu .Năm 1789,ông được Nguyễn
Huệ cử làm Đốc trấn Nghệ An, xây dựng thành Phượng Hoàng trung đô.
Những năm 1790 - 91,ông chỉ huy các cuộc đánh dẹp lực lượng chống đối
do Lê Duy Chỉ cầm đầu. Năm 1792, Quang Trung mất, ông giữ chức Thái
phó, là một trong "Tứ trụ triều đình để giúp vua Cảnh Thịnh(Nguyễn
Quang Toản). Tuy vua mới hay nghe lời gièm pha nhưng vợ chồng ông vẫn
tận tình giúp nhà Tây Sơn.Có thể nói thời bấy giờ, ông là chủ tướng quan
trọng nhất trong việc đánh dẹp thế lực Nguyễn Ánh.
Năm 1800–1801, ông vây kinh thành Quy Nhơn cũ của vua Thái Đức
(Nguyễn Nhạc) vừa mới bị quân Nguyễn Ánh đánh chiếm. Trận vây thành
rồi bị cầm chân kéo dài gần một năm ở đây, tạo thời cơ tốt cho Nguyễn
Ánh đánh chiếm Phú Xuân rồi bắt sống Quang Toản.( tướng thủ thành của
nhà Nguyễn là Võ Tánh tự vẫn chứ không giao thành ) Lực lượng của
Nguyễn Ánh sau đó phản công ngày càng ác liệt .Cuối cùng Quang Diệu và
vợ con đều bị bắt sống và bị giết
Những bậc cao niên nhất trong tộc đã kể rõ rằng, sau khi ông chịu án, có
hai người hầu thân cận đã lén đánh cắp được chỉ một mảnh áo nhỏ dính
máu của ông để mang về táng trong “mộ gió”…
