Hôm sau, mặc dù nhức đầu nhưng ông có hẹn trao đổi dài
trong phòng bầu dục của tổng thống. Jefferson dựa vào lưng ghế và
hạ mục kỉnh xuống.
Kính hai tròng, ông giải thích, rất giá trị, một trong nhiều phát
minh của bạn ông là Franklin. Nói thật ra ông luôn thấy Franklin là
người bí hiểm, không sao hiểu được. Vâng. Tất nhiên, đây !
Trong khi Humboldt nghiên cứu chiếc mục kỉnh, Jefferson
chắp tay trước ngực và đặt câu hỏi. Mỗi khi Humbolđt nói tràn lan,
ông lắc đầu từ tốn, ngắt lời và hỏi lại. Như tình cờ, trên bàn là một
bản đồ Trung Mỹ. Ông muốn biết cặn kẽ về Nueva Espana, đường
vận tải và hầm mỏ. Ông quan tâm đến bộ máy hành chính ở đó, cách
truyền mệnh lệnh trên mặt đất và trên biển, dư luận trong giới quý
tộc, quy mô, trang bị cũng như trình độ đào tạo của quân đội. Bên
cạnh một láng giềng hùng mạnh nhu vậy, người ta không bao giờ có
đủ thông tin cả, Tuy vậy, tổng thống nhắc nhở rằng nam tước do
triều đình Tây Ban Nha cử đi nên rất có thể phải có trách nhiệm bảo
mật.
Đâu có, Humboldt nói. Có hại đến ai đâu ? Ông cúi xuống xem
tấm bản đồ mà ông vừa chỉnh lý nhiều lỗi và đánh dấu chữ thập
chính xác những điểm đóng quân quan trọng nhất.
Jefferson thở dài cảm ơn ông. Ở đây người ta có biết gì đâu cơ
chứ. Một cộng đồng nhỏ theo giáo phái Tin lành tận bên rìa thế giới.
Xa tít tắp và cô độc.
Humboldt ngó qua cửa sổ. Hai công nhân khiêng một chiếc
thang lại, một người thứ ba đang đào sỏi. Thú thật là ông sốt ruột
muốn về nhà quá.
Về Berlin ?
Humboldt cười. Không ai có đầu óc sáng sủa lại gọi thành phố
khốn kiếp ấy là nhà mình được. Tất nhiên là ông vừa nói đến Paris.
