người tôn ông làm thầy, cũng chưa đưa chút lễ vật nào, bạn đồng khoa cũng
không ai muốn gặp. Ông khăn gói lên đường tới kinh đô. Đúng là:
Đô thành mưa tạnh buồn vô hạn,
Quán trọ đèn tàn khách mộng mơ.
Không ngờ thi Hội xong, Thủy Nguyên lại đỗ tiến sĩ. Mặc dù là người đỗ
cao trong kì thi Hội, song ông vẫn lo âu buồn bã. Ông thấy triều đình rối
ren, quan lại ở địa vị cao đều hùa theo thế tục, coi việc nước như trò đùa.
Họ bày cỗ linh đình, cúng tế trời đất tổ tông, viết hai câu thề nguyền, nhưng
lại không hề thực hiện. Họ làm thế, là muốn tô vẽ thêm cho mình. Hai câu
ấy như sau:
Nguyện dốc sức mình cho đất nước,
Tuân theo phép tắc phục vụ dân.
Thủy Nguyên ở lại kinh đô, lấy người vợ kế là Thị Cầm, và được bổ làm
Tri huyện Tức Mặc, Sơn Đông. Khi tới nhậm chức, ông mở mang trường
lớp, nâng đỡ việc học tập, trừ phi thừa hành lệnh cấp trên ra, ông thường
không dùng hình phạt nặng. Khi thừa hành chức trách, không bao giờ ông
nhận lễ vật. Đúng là quan thanh liêm chỉ uống nước lã. Ông là người ôn
hòa, tài năng mẫn tiệp. Bằng tài năng ấy, ông đã tìm ra nhiều sự việc rắc rối
liên quan đến trộm cướp, và số phận con người. Tôi sẽ kể lại một vài câu
chuyện đã lưu truyền trong dân gian mà chính sử không ghi chép, để chúng
ta thấy được sự tinh vi thận trọng trong cuộc đời làm quan của ông.
