thuyết công án đã phản ánh cuộc đấu tranh giằng co quyết liệt giữa cái ác
và cái thiện, giữa tội ác và pháp luật, cho thấy tội ác dù tinh vi, xảo trá đến
mức nào thì cuối cùng bị pháp luật trừng trị. Ở đó, đạo đức truyền thống
của phương Đông như chính nghĩa, công bằng, nhân hậu, thật thà... luôn
được đề cao, song vì là truyện cổ nên không tránh khỏi ảnh hưởng của tư
tưởng nhân quả báo ứng, một tư tưởng mà trong thời kỳ chính quyền bất
lực trước tội ác, thường được người dân bị cái ác ức hiếp lấy làm chỗ bám
víu, an ủi.
Khi đứng chung trong các tập truyện ngắn, tiểu thuyết công án thường bị
chìm trong đề tài có tính chất bao trùm là phản ánh nhân tình thế thái, chỉ
đến khi tách riêng chúng ra và tập hợp lại thành một bộ sách khác thì mới
thấy loại truyện này viết ngày một lên tay, có cấu trúc hoàn chỉnh, nhiều
tình tiết hấp dẫn được đan xen để dẫn tới nhiều khám phá bất ngờ thú vị.
Trong truyện, trí xét đoán của con người dần dần được khẳng định và đề
cao, dần dần đã thoát ra khỏi yếu tố nhờ quỷ thần, sức mạnh siêu nhiên
giúp đỡ.
Tiểu thuyết công án Trung Quốc từ lâu đã được bạn đọc nước ta đón nhận.
Ngay từ đầu thế kỷ XX, mười bộ truyện với tên gọi khác nhau về đề tài xử
án của Bao Công đã được dịch sang tiếng Việt; đến nay, nếu còn những
truyện khác về Bao Công chưa dịch mà được dịch tiếp thì có thể nói chắc
vẫn được bạn đọc nhiều lứa tuổi ở nước ta hoan nghênh.
Dịch những truyện công án trong bộ sách này, chúng tôi muốn bạn đọc
nước ta được thấy ngoài Bao Công án ra, tiểu thuyết công án Trung Quốc
còn có nhiều truyện khác (chưa phải đã bao gồm hết) cũng ưu tú và hấp dẫn
không kém. Chúng tôi bám sát lối văn tự sự của tác giả đương thời để bạn
đọc nước ta còn có thể thấy lối miêu tả tỉ mỉ từng chi tiết và sự kiện trong
truyện cũng từ lâu đã ảnh hưởng đến lối viết của một số nhà văn đầu thế kỷ
XX ở nước ta.
