ĐÔI BẠN CHÂN TÌNH - Trang 8

vòng cung các cửa sổ, giữa hàng cột đá ong màu hồng, người ta sinh sống,
dạy dỗ con em học hỏi, và điều hành mọi công việc. Ở đây người ta trau dồi
nhiều khoa học và nghệ thuật có tính cách tôn giáo hay thế phàm, mỗi thế hệ
truyền lại cho thế hệ sau sáng kiến và tập tục của mình. Người ta viết sách,
bình luận, tạo ra hệ thống tư tưởng, sưu tầm cổ thư, tô điểm thêm, báng bổ
những mê tín bình dân và bảo tồn những tín ngưỡng bình dân. Tư tưởng
uyên bác và tín ngưỡng tôn giáo, tính tình chất phác và tinh ranh, giáo huấn
Phúc Âm và học thuật Hy Lạp, tà thuật và ảo thuật, cái gì ở đây cũng có chỗ
đứng, cũng đem lại kết quả. Ở đây có chỗ cho cuộc sống cô đơn và khổ
hạnh, cũng như cho cách sống xã hội ăn ngon mặc ấm: mỗi mỗi đều tùy
thuộc tính tình vị viện trưởng tại chức và tùy thuộc sự thắng thế của khuynh
hướng chính. Có những thời kỳ người ta chú trọng đến việc diệt trừ mọi
bóng dáng ma quỷ, đó là thời kỳ tu viện có tiếng tăm, nhiều người đến thăm
viếng; thời khác, tu viện lại nổi tiếng vì ban nhạc hay, cũng có khi các ông
cha biết chữa bệnh và làm phép lạ, hay vì món cháo cá và ba tê gan nai; thời
nào việc nấy. Và bất cứ thời nào, trong số thầy tu và học trò tin đạo mãnh
liệt hay ôn hoà, trong số những thầy tu khổ hạnh hay ăn no phệ bụng, trong
số những người đến sống và chết ở đấy, bao giờ cũng có một khuôn mặt độc
đáo, mọi người yêu mến hay kính sợ, một người vượt lên trên các bạn đồng
viện, một khuôn mặt được người ta nhắc đến rất lâu trong khi những người
khác đã bị quên lãng.
Thời kì chúng tôi chép chuyện này cũng có hai nhân vật độc đáo: một cụ già
và một thanh niên. Trong đám đông thầy dòng có mặt tại hoa viên, nhà
nguyện, phòng học, hai người ấy ai ai cũng biết và phải quay mặt lại nhìn.
Đó là viện trưởng Daniel, người già, và giáo sinh Narziss, người thanh niên
mới tu; trái với thường lệ, vì người thanh niên ưu tú hơn người nên đã được
làm giảng sư, nhất là dạy chữ Hy Lạp. Trong viện người ta chú trọng và kính
nể cả hai người. Hai người khêu gợi lòng hiếu kỳ của họ, được họ khen ngợi
và khen tỵ - và họ cũng nói xấu vụng trộm.
Gần hết mọi người đều yêu mến viện trưởng. Ông không có kẻ thù. Ông là
hiện thân của nhân từ, giản dị và khiêm tốn. Chỉ có những nhà bác học ở tu
viện là có ý chê bai trong sự kính trọng. Vì tuy viện trưởng Daniel có thể là