ĐÔI LỨA XỨNG ĐÔI - Trang 18

đập bàn đập ghế đòi cho được năm đồng, nhưng được rồi thì lại vất trả lại
năm hào “vì thương anh túng quá”! Và cũng phải tùy mặt nữa: những thằng
có máu mặt, vợ đẹp, con đàn, chính là những thằng sợ quan và dễ bóp; trái
lại, những thằng tứ cố vô thân, giết chúng nó thì dễ, nhưng được chỉ còn có
xương; mà gây với chúng là mở một dịp tốt để cho các phe nghịch xoay lại
mình. Làng nào cũng có nhiều cánh, mỗi cánh kết bè đảng chung quanh
một người: cánh cụ bá Kiến, cánh ông đội Tảo, cánh ông Tư Ðạm, cánh
ông Bát Tùng... Bằng ấy cánh du lại với nhau để bóc lột con em, nhưng
ngấm ngầm chia rẽ, nhè từng chỗ hở để mà trị nhau. Cụ lại nhận ra rằng: ở
cái đất nhà quê, bọn dân hiền lành chỉ è cổ làm nuôi bọn lý hào, nhưng
chính bọn lý hào, nhiều khi lại phải ngậm miệng cung cấp cho những thằng
cùng hơn cả dân cùng liều lĩnh, lúc nào cũng có thể cầm dao đâm người
hay đâm mình.
Nhưng cụ không phải là một người ưa than thở. Than thở chẳng ích gì cho
ai, cái bọn dân đinh suốt đời bị đèn nén kia sỡ dĩ bị đè nén suốt đời chỉ vì
khi bị đè nén chúng chỉ biết than thở chứ không biết làm gì khác. Cụ bá
Kiến không cần than thở: trị không lợi thì cụ dùng. Cụ nghĩ bụng cũng phải
có những thằng đầu bò chứ? Không có những thằng đầu bò thì lấy ai mà trị
những thằng đầu bò? Thế lực của cụ sở dĩ lấn át được các vây cánh khác,
một phần lớn cũng bởi cụ biết mềm biết cứng, biết thu phục những thằng
bạt mạng không sợ chết và không sợ đi tù. Những thằng ấy chính là những
thằng được việc. Khi cần đến, chỉ cho nó dăm hào uống rượu, là c ó thể sai
nó đến tác hại bất cứ anh nào không nghe mình. Gặp người bướng bỉnh,
đanh thép thì nó lừa đốt nhà hay cho mấy lát dao; gặp người non mặt, thì nó
quăng chai rượu lậu, hay gây sự rồi lăn ra kêu làng. Có chúng nó sinh
chuyện thì mới có dịp mà ăn, nếu không thì giữa đám dân hiền lành và yên
phận này, khéo lắm chỉ bóp nặn được vào vụ thuế. Thuế một năm có một
lần nếu chỉ trông vào đấy thì bán cha đi cũng không đủ để bù vào chỗ ba,
bốn nghìn bạc chạy chọt để tranh triện đồng.
Vì thế, đêm hôm ấy, ở nhà lý Kiến ra về, Chí Phèo vô cùng hả hê! Bá Kiến
đã không vu vạ gì cho hắn, lại còn giết gà mua rượu cho hắn uống, xong lại
đãi thêm đồng bạc để về uống thuốc. Ðồng bạc, làm gì đến thế? Hắn loạng