Thật vậy, phần lớn nông sản vẫn nằm ngoài đường và bị hư hỏng, vì
những người đàn ông cường tráng đã phải bỏ công việc đồng áng để nấu
thép ở những lò luyện kim. Còn lại đàn bà và trẻ em thì làm sao đủ sức thu
hoạch mùa màng. Đây là công việc nặng nhọc, họ không thể cán đáng nhiều
ngày được. Và thế là khá nhiều thóc lúa bị mục nát ở ngoài đồng.
Lúc bấy giờ tôi không hề biết điều đó, nhưng Trung Quốc lại đang ở bên
bờ vực thẳm. Các cán bộ lãnh đạo đảng và những bí thư thứ nhất ở các tỉnh
chỉ biết nịnh bợ Mao, mà chẳng thèm để tâm gì đến đời sống của hàng trăm
triệu nông dân. Những lời quá quyết phi lý rằng sản xuất tăng vọt đã được
ban lãnh đạo đảng cho là nghiêm túc. Nhưng làm sao mà một mẫu (Trung
Quốc) đất trồng có thể đem lại 50 nghìn, 100 nghìn hoặc thậm chí 200
nghìn cân thóc được.
Các vùng nông thôn phải nộp tô một số phần trăm nhất định những hoa
màu thu hoạch được của họ, và những người đã nói dối là họ bội thu, bây
giờ sẽ phải chịu một khoản nộp tô khổng lồ. Một số vùng đã phải nộp toàn
bộ nông phẩm mà họ thu hoạch được cho nhà nước. Còn các vùng khác, số
lương thực còn lại của họ không đủ để nuôi dân chúng. Nông dân bắt đầu bị
đói và rồi họ sẽ chết đói. ở đâu sự dối trá càng nhiều thì ở đó càng lắm nông
dân phải trả giá bằng chính tính mạng của mình.
Vậy mà thật là lạ đời, người ta lại xuất khẩu phần lớn những ngũ cốc nộp
tô cho nhà nước sang Liên Xô để trả nợ, để khỏi mất mặt. Mao không thể
thú nhận với Khơ-rút-sốp – người đã kịch liệt phản đối việc thành lập công
xã nhân dân – về những thất bại của công xã được.
Để giảm bớt khoản đóng góp cho nhà nước và giữ lại số lương thực để
dùng, một số công xã đã báo cáo rằng họ gặp thiên tai. Vụ mùa của họ đáng
lẽ đạt sản lượng cao, nhưng chỉ vì thời tiết quá xấu. Những công xã này
được phép giữ lại số ngũ cốc lẽ ra họ phải nộp cho nhà nước, thậm chí một
số nơi còn được nhà nước viện trợ lương thực.
Cả lò luyện kim cũng là tai họa. Vì không đủ than để nuôi ngọn lửa trong
lò, nên nông dân đã phải tống vào lò cả những đồ đạc bằng gỗ của mình
như bàn ghế, giường tủ. Sản phẩm của những lò luyện kim đó thật là vô
