chữa mắt có màng mộng, làm lợi đường tiểu-tiện, chữa chứng có chất độc,
lại chữa đau bụng ra huyết, khỏi bệnh nóng lạnh, lại chữa năm bệnh bị lậu,
giải các bệnh ngoài da, làm tan hết khí nhiệt kết. Chế : đốt qua dùng làm
thuốc hay ngâm chất dấm làm bằng mật, rồi nấu qua tán nhỏ, dùng rượu gạn
lọc rồi bỏ rượu để dùng.
(Nhập-môn sang-loại) : bối-tử sản ở bể đông, trắng muốt, trông tựa
răng cá, có nhiều mầu sắc rất đẹp, đời thượng-cổ người ta dùng để trang sức
quân-phục cho đẹp, ở Vân-nam dùng làm của quí để đổi chác như tiền nong,
chủ : phá được bệnh lậu rỉ, làm lợi đường tiểu-tiện, tiêu bệnh phù thũng, giải
được chất độc ở các thức đồ ăn uống, lại chữa trẻ con cam run hay bú thì trớ.
84. Bối-mẫu
貝母
(Lãn-ông kim-loại) : bối-mẫu có hạng lớn là thổ-bối, hạng nhỏ là
Xuyên-bối, vị cay, đắng, hơi hàn, không độc, vào kinh-thủ thiếu-âm (phế và
tâm). Chủ : đắng là tả tâm hỏa, cay làm tán phế uất, tiêu mất đờm bám ở
trên màng ngực, thuộc chứng ho lâu thì khỏi ngay, lại làm tan khí nghịch ở
trong quả tim, chuyên chữa những người nhiều sầu nhiều uất, lại chữa bệnh
thời chứng và bệnh hoàng-đởm, đau sán khi đau hòn đau cục, lại chữa chứng
hầu tê, làm nhẹ khí hóa đờm, trừ nhiệt và giải được độc thổ huyết, khạc
huyết, phổi ung phổi héo tán uất, thông tia sữa, thanh tâm nhuận phổi, mọi
thứ độc mụn nhọt, chữa vú rò vú sưng chỉ khát, đầu gối lên ung nhọt đắp
vào thì khỏi, là thứ thuốc để tán kết, giải độc hóa đờm, đàn bà sinh sản
không ra nhau thì tán nhỏ uống với rượu. Kỵ : người vị hàn tì hư, đờm hàn
đình trệ, đờm quyết, nhức đầu, tiết tả không nên dùng. Chế : vị hàn vo gạo
sao lẫn, gạo chín bỏ gạo dùng, hay tẩm nước gừng, xét bối-mẫu chuyên vào
phế, để trị táo đờm. Nhưng nếu uống lâu không có lợi cho người ta.
(Hoà-hán) : hạ táo mà có độc, thay bằng bối-mẫu nào biết đâu bối-mẫu
trị phế kim táo đờm cho nên phải nhuận. Bán-hạ trị tì thổ thấp đờm, cho nên
phải táo, một bên nhuận một bên táo, thế khác nhau như trời với đất, nếu thứ
nọ nhầm làm thứ kia, tai hại rất lớn, sao lại bảo là thay được, vả lại thổ-bối-
mẫu vị đắng nhiều tính hàn, chủ trong vào giải độc hóa đờm, tán uất, trừ
