Bách-hợp là thứ cây mọc lâu năm, mùa xuân nảy mầm, cây cao 3, 4 thước,
lá xòe như kim thành tầu, tựa lá tre mà dầy, có chất bóng và mịn mặt, cuống
lá ngắn sắc xanh, hoa như hoa loa-kèn, sắc trắng hay đỏ nhạt, không có đốm
ở ngoài cánh hoa, ở gốc có vô số miếng như vậy, nhớn thì hơn 1 tấc khoát
nửa tấc, sắc trắng, phần bên dưới hơi đỏ, có chất dài dây như sợi, ở trong ấy
bao-hàm nhiều chất nhỏ vụn như phấn, còn một thứ nữa, lá như lá liễu, cành
xòe ra 4 mặt, ở giữa là gốc cây. Lại một giống cũng giống lá liễu cuống lá
hơi tía, ngọn cây sắc trắng hơi biếc, tháng 4, 5 nở hoa trắng và đỏ, tựa hoa
lựu mà nhọn hơn, củ như củ tỏi, mọc chồng chất 20, 30 tầng cánh, còn thứ
hoa đỏ vàng, đốm đen, và nhỏ, cũng có đốm đen không làm thuốc được.
Nên lấy loài hoa trắng là tốt, tháng 8, 2 lấy củ dùng nước rửa bỏ quản phơi
âm. Tính : ngọt, bình, không độc. Hiệu-năng : nhuận phế, chỉ ho, là thuốc
giải nhiệt trừ ho, chữa bệnh bách-hợp sau bệnh thương-hàn. Chủ trị : tà khí
đầy bụng, lợi đại tiểu tiện, bổ trung ích khí, trừ phù thũng bụng đầy bĩ, sốt
rét đau nhức khắp mình, đau vú, tê cổ hầu, chỉ nước mắt nước mũi, người
trúng hàn không nên dùng. Hạt bách-hợp phơi sao với rượu, tán nhỏ trị
trúng phong, hạ huyết. Hoa chữa trẻ con lở đầu phơi khô tán nhỏ, hòa dầu
bôi, hạt lấy ở cây nhuận phế điều hòa bên trong, nấu cháo ăn.
(Nhập-môn-thấp loại) : củ bách-hợp hàng trăm miếng chồng chất lên
nhau họp lại thành, không độc, trị bệnh bách-hợp do hoại trùng ở bệnh
thương-hàn gây ra, trị bệnh đầy và đau, và chữa âm-độc, bệnh thương-hàn,
chữa dưới tim đau dữ, phổi héo, phổi ung, phổi nhiệt, ho cổ họng đau tê, trị
phiền buồn, sốt rét đau mình, bệnh điên tà kêu khóc cuồng loạn và sợ hãi,
tim và mật không yên, chữa ung vú và ung thư đau sưng, giết trùng độc,
nuôi 5 tạng, bổ khí bên trong, thông khiếu tai, lại dùng làm thuốc để thảm
lợi.
(Đông-y) : ngọt bình, hơi độc, trị tà quỉ, kêu khóc, sợ hãi, cuồng loạn
như ma làm, có chất sát trùng, và chữa được ung thư. Có hai giống, một lá
nhỏ hoa trắng, đỏ, một thứ nữa lá to, cây lớn dài củ to, hoa trắng thì làm
thuốc được. Củ tựa củ tỏi nhiều cành khép lại chồng chất thành, thứ hoa đỏ
