được như thế nữa. Nước Tây Ban Nha vinh quang của chúng ta đã chấm
dứt, đã bị hủy diệt, đã chết rồi”.
Orbahôxa ngày 23 tháng chạp
“Người thanh niên mà tôi giới thiệu với bạn qua bức thư do chính anh
mang đến cho bạn là cháu ông cố đạo thân mến của chúng ta, một luật sư
có năng khiếu viết văn. Được người ông dạy dỗ đến nơi đến chốn, anh có
những ý kiến chính xác, chí lý. Thật là cảm động, khi mà người ta bị hư
hỏng trong vũng bùn của thứ triết học giả cầy và của tư tưởng vô thần, anh
ta vẫn là người chân thật, siêng năng và ngoan đạo, do đó tôi tin là anh ta sẽ
thành công trong nghề luật sư cũng như bạn đấy... Cũng có thể anh ta có ít
nhiều tham vọng (mà chính bạn cũng có) dự vào những cuộc đấu đá chính
trị, và tôi tin là anh ta sẽ không đến nỗi thua thiệt trong sự nghiệp giữ gìn
trật tự và truyền thống. Cùng đi với anh là bà mẹ của anh, một người đàn bà
bình thường, không có lớp sơn phủ ngoài của xã hội, nhưng lại có trái tim
cao quý và một tình thương không vẩn đục. Tình mẫu tử làm cho bà có một
dạng phô trương như tham vọng của người đời. Bà thường nói là con bà
đang làm thượng thư. Đúng là có thể như vậy lắm.
“Chị Perfêcta vừa nhờ tôi chuyển lời hỏi thăm bạn đấy. Tôi chẳng biết
rồi chị ấy sẽ ra sao, nhưng điều đó lại buộc chúng tôi càng phải chăm sóc
chị. Chị không thiết ăn uống đến mức đáng sợ, hoặc là tôi không hiểu gì về
bệnh tật hoặc là chị ấy có triệu chứng của bệnh đau gan. Cả nhà rất buồn kể
từ khi vắng mặt Rôxariô. Trước đây, nó đã làm vui cả nhà bằng tiếng cười
trong trẻo và tấm lòng hiền hậu của một thiên thần. Giờ đây, hình như có
một đám mây đen phủ trên đầu chúng tôi. Chị Perfêcta tội nghiệp thường
nói đến đám mây đó mà chị cho là mỗi lúc một đen thêm, trong khi chị ấy
ngày càng vàng vọt. Người mẹ tội nghiệp tìm niềm an ủi khuây khỏa nỗi
đau trong những việc thờ phụng nguyện cầu và những việc từ thiện, ngày
càng thành kính và càng tốn kém. Hầu như suốt ngày chị ở trong nhà thờ,
và phung phí cái gia tài rất lớn của chị vào những việc cúng tế và rước xách
linh đình! Nhờ có chị mà việc thờ phụng ở Orhahôxa lại được khôi phục
