chuyên sống trong hang mang vào chứ không phải bởi những người thân
than khóc cho người chết, nhưng ý kiến của ông có ảnh hưởng rất rộng, và
chính phiên bản có tâm hồn gần với con người của Solecki đã điều được
trưng bày tại Thung lũng Neander. Trong những bức tranh nổi bày ở nhà bảo
tàng, người Neanderthal sống trong những túp lều da, mặc những chiếc quần
da dài như kiểu để tập yoga, và nhìn xa xăm về phía khung cảnh băng tuyết.
“Người Neanderthal không phải là một kiểu Rambo thời tiền sử,” một trong
những tấm biển ghi chú cảnh báo. “Đó là một cá nhân thông minh.”
***
ADN thường được so sánh với một văn bản, sự so sánh còn phù hợp
chừng nào mà định nghĩa về “văn bản” có nghĩa là những đoạn văn không
có ý nghĩa. ADN bao gồm các phân tử được gọi là nucleotide gắn lại với
nhau thành hình một chiếc thang - hình xoắn ốc đôi nổi tiếng. Mỗi
nucleotide bao gồm một trong bốn gốc bazơ nitơ: adenine, thymine, guanine
và cytosine, được viết tắt là các chữ cái A, T, G và C, vì thế một chuỗi gien
người có thể được viết là ACCTCCTCTAATGTCA (Đây là một chuỗi gien
thật sự, từ nhiễm sắc thể số 10; chuỗi gien tương ứng ở một con voi là
ACCTCCCCTAATGTCA). Bộ gien người dài ba tỷ bazơ hay thật ra là ba tỷ
các cặp bazơ. Theo kiến thức cho tới giờ, hầu hết các bazơ đó chẳng ghi mã
cho điều gì cả.
Quá trình biến những chuỗi ADN dài của một tổ chức hữu cơ thành
những mảnh, nghĩa là từ một “văn bản” thành thứ như vụn giấy bắt đầu gần
như ngay khi tổ chức hữu cơ đó chết. Một phần lớn sự phá hủy diễn ra trong
vài giờ sau khi chết, bởi những enzyme bên trong chính cơ thể sinh vật đó.
Sau một thời gian, tất cả những gì còn lại chỉ là những mẩu vụn, và sau một
thời gian dài hơn nữa - dài bao lâu tùy thuộc vào điều kiện phân hủy - cả
những mẩu vụn đó cũng phân rã. Một khi điều đó xảy ra, chẳng còn lại gì
cho ngay cả một nhà cổ sinh vật học di truyền gan lì nhất. “Có lẽ tầng đất
đóng băng vĩnh cữu, bạn có thể quay trở lại 500 nghìn năm,” Pääbo nói với
tôi. “Nhưng nó chắc chắn là đã được cả triệu năm rồi”. Năm trăm nghìn năm
trước, khủng long đã tuyệt diệt được khoảng 65 triệu năm, nên toàn bộ cuốn
