Hôm đó, tôi giảng giải cho Rajiva quyển thứ sáu mươi mốt trong tập “Sử
ký” của Tư Mã Thiên có tên gọi – Bá Di liệt truyện. Bá Di và Thúc Tề lấy
việc nước mất làm xấu hổ, thề không ăn thóc nhà Chu, bỏ lên núi hái rau
dại ăn qua bữa, nhưng rau dại không thể nuôi sống con người, nên cuối
cùng hai ông đã bị chết đói tại núi Thú Dương. Dưới ngòi bút của Thái Sử
Công Tư Mã Thiên, lòng trung thành và phẩm hạnh cao khiết lẫm liệt ấy đã
được đánh giá rất cao. Phần truyện kể về Bá Di, Thúc Tề rất ngắn gọn súc
tích, nhưng nội dung chính lại nằm trong đoạn Thái Sử Công bày tỏ những
suy cảm của riêng mình.
- Thế nhưng, chúng ta có nên học theo hành động “ngu trung” đó của Bá
Di và Thúc Tề hay không? Khi ấy, thiên hạ đã thuộc về nhà Chu, họ thề
không ăn thóc nhà Chu, bỏ lên núi hái rau dại, nhưng rau dại ấy vẫn là rau
dại của nhà Chu, họ sống trên núi Thú Dương thuộc lãnh thổ của nhà Chu
và sau khi họ chết, chính người nhà Chu đã an táng cho họ.
Tôi thở dài:
- Ai rồi cũng phải đối mặt với những khó khăn thử thách trong cuộc đời
và trước mỗi khó khăn thử thách ấy, mỗi người đều phải đưa ra lựa chọn và
quyết định của riêng mình. Sẽ nhẫn nhục tiếp tục sống hay học theo Bá Di,
Thúc Tề thà chết đói chứ nhất định không chịu nhục. Nếu là tôi, tôi sẽ chọn
cách tiếp tục sống. Bởi vì chỉ có như vậy chúng ta mới có thể thực hiện
được lý tưởng của mình. Vậy còn những lời phán xét của người đời sau thì
sao? Tôi đã thành người thiên cổ rồi thì còn để tâm đến điều đó làm gì nữa!
Tôi lặng ngắm Rajiva và bâng khuâng nghĩ đến khúc ngoặt trên hành
trình số mệnh của cậu ấy mười một năm sau. Khi ấy, chắc hẳn cậu ấy đã
phải chịu những nỗi dằn vặt đau đớn đến đứt từng khúc ruột?
- Vì vậy, Rajiva ạ, nếu sau này gặp phải khó khăn hay trở ngại, cậu hãy
nghĩ đến lý tưởng lớn lao của mình, lấy đó làm động lực tiếp tục sống.
