Hai mươi bốn năm sau, vào năm 2002, khi làm việc với một công ty quốc
doanh khác, tôi được biết là thói quen giữ vài bộ hồ sơ kế toán khác nhau
vẫn tồn tại ở rất nhiều nơi. Do đó, nếu phải định giá tài sản hay lợi nhuận
của một công ty quốc doanh, thì sự định chuẩn phương thức kế toán tài
chính sẽ là vấn đề đầu tiên không biết phải giải quyết theo định hướng nào?
Các tập đoàn ngân hàng lớn như Goldman Sachs hay Citicorp thường bị lên
án về những thủ thuật kế toán để thổi phồng lợi nhuận hòng tăng giá trị cổ
phiếu và đem phúc lợi lớn cho ban quản lý, dù họ đã theo đúng đòi hỏi của
GAAP (chuẩn kế toán của Mỹ) và sử dụng những thiết bị điện tử cứng và
mềm hiện đại nhất. Một công ty quốc doanh lớn và đa dạng như Petro
China hay Agricultural Bank hay China Mobile… chắc chắn phải có nhiều
vấn đề với hồ sơ và kết quả tài chính kế toán.
Các công ty tư nhân
Những số liệu chính xác về tình trạng tài chính của các công ty tư nhân thì
cũng không khác hơn nhiều. Ngoài mục tiêu tránh thuế, các doanh nghiệp
tư nhân bên Trung Quốc còn rất nhiều lý do để cố tình thay đổi các kết quả
tài chính: họ cần tài trợ thường trực từ ngân hàng hay quỹ đầu tư, họ không
muốn các đối thủ cạnh tranh biết về tình trạng tài chính của mình, họ
thường dính líu đến những hoạt động ngoài luồng, họ thường làm rất nhiều
ngành nghề mà sự tích hợp các hoạt động theo chuẩn mực về kế toán sẽ vô
cùng tốn kém… Tóm lại, mỗi khi tôi nhận một báo cáo tài chính của một
doanh nghiệp, công hay tư, câu hỏi đầu tiên là tôi phải khấu trừ hay cộng
thêm bao nhiêu phần trăm cho mỗi con số, để có một dự đoán gần nhất với
sự thực. Tôi chắc chắn rằng các cơ quan thống kê của chính phủ cũng như
các nhà phân tích tư, dù có thiện chí đến đâu, cũng không thể phỏng đoán
được phân khúc này.
Các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán đều phải dựa vào báo cáo tài
chính đã được kiểm nhận bởi các công ty kiểm toán quốc tế, tin cậy nhất là
Big4. Nhưng họ không đọc kỹ disclaimer của các công ty kiểm toán này:
